Jezus Christus, het eeuwige leven

Afgelopen donderdag had ik, in het kader van Hemelvaartsdag, het voorrecht om te mogen spreken over Johannes 17:20-26. Ik heb toen gezegd dat Jezus Christus het eeuwige leven is. Maar hoe kan ik dit zo stellig beweren? De Heere Jezus is gekomen om ons het eeuwige leven te geven, maar waar staat dat Hijzelf dit leven is?

Waar theologische overtuigingen geboren worden
Om te beginnen was het voor mijzelf ook een totaal verrassende ontdekking en heb ik eerder nooit zo over Christus gesproken of geschreven. Dit vind ik meest fascinerende en heerlijke van exegese doen: de Bijbeltekst induiken, kleuren, pijltjes en lijntjes trekken, net zolang tot je de tekst zelf haast niet meer kunt lezen en uiteindelijk de verbanden leggen.
Momenteel ben ik bezig (als vervolg op Johannes 17) met de eerste brief van de apostel Johannes. Bij het maken van een exegese ben ik altijd op zoek naar gemene delers (welk onderwerp, woord, of welke persoon komt bij herhaling voor in dit gedeelte?). Aan de hand van de gemene deler(s) kun je een groter gedeelte structureren. Het begin van 1 Johannes vertoont veel overeenkomsten met de proloog van het Evangelie volgens Johannes:

“Wat er was vanaf het begin, wat wij gehoord hebben wat wij gezien hebben met onze ogen, wat wij aanschouwd hebben en onze handen getast hebben van het Woord des levens – want het leven is geopenbaard en wij hebben het gezien, en wij getuigen en verkondigen u het eeuwige leven, dat bij de Vader was en aan ons is geopenbaard – wat wij gezien en gehoord hebben, verkondigen wij u, opdat ook u gemeenschap met ons hebt; en deze gemeenschap van ons is er ook met de Vader en met Zijn Zoon Jezus Christus. En deze dingen schrijven wij, opdat uw blijdschap volkomen wordt.”
(1 Johannes 1:1-4)

Eén van de moeilijkste – zo niet, één van de meest onmogelijke – dingen is om een tekstgedeelte te lezen en alleen maar gedachten te ontwikkelen die uit dat gedeelte zelf voortkomen. Iedereen heeft zijn vooronderstellingen, maar die moeten zoveel mogelijk worden getoetst – en worden gecorrigeerd – door de tekst. En áls dit lukt, krijg je op verrassende en onverwachte momenten de meest fascinerende en indrukwekkende conclusies. Zo kwam ik ook tot de ontdekking dat Jezus Christus Zelf het eeuwige leven is.

Johannes verwijst in de eerste vier verzen van zijn brief – geteld in de English Standard Version – maar liefst twaalf keer naar “dat wat er was vanaf het begin.” Hij lijkt hier als het ware opnieuw te beginnen met de proloog van zijn Evangelie. Maar juist omdat hij twaalf keer naar hetzelfde verwijst, is de gemene deler van deze verzen snel gevonden: “dat wat er was vanaf het begin.” Vervolgens zien we dat hij dit aan het einde van vers 1 het “Woord des levens” noemt. In vers 2 noemt hij dit “het leven” en het “eeuwige leven, dat bij de Vader was en aan ons is geopenbaard.” De vraag is nu: wat was bij de Vader en wat is nu aan ons geopenbaard? Het antwoord maakt dat we niet vragen wat er bij de Vader was en wat nu aan ons geopenbaard is, maar wie. De cryptische omschrijving van Johannes krijgt een gezicht in Jezus Christus. Hij staat in dit gedeelte centraal. En deze ontdekking zet vervolgens een denkproces in gang, waarbij de volgende feiten op een rij kunnen worden gezet:

• Christus is God (vers 1a)
• Christus is Mens geworden (vers 1b)
• Christus is het Woord des levens (vers 1c-2a)
• Christus wordt verkondigd (vers 2b)
• Christus is het eeuwige leven (vers 2c)
• Christus wordt verkondigd (vers 3a)
• Christus brengt gemeenschap (vers 3b)

In vers 4 zien we uiteindelijk de intentie achter Johannes’ schrijven, namelijk “dat de blijdschap van de lezers volkomen wordt.”

Blijdschap in het zien van Christus
Exegese levert nieuwe, frisse vreugde en blijdschap op. Allereerst is het fascinerend te ervaren dat Gods Geest werkzaam is in dit proces. Maar het meest geweldige is dat Diezelfde Geest méér van Christus laat zien. En het hoeft niet te verbazen wat er, kijkend naar de opsomming hierboven, voor mij direct uit het oog springt. Punt 5, Christus is het eeuwige leven.
Dit alles is leuk en mooi, maar wat zegt dit? Als je hier verder over na gaat denken, zegt het verbluffend veel meer dan je vermoedt. En van de meest verbluffende conclusies is deze: als Jezus Christus het eeuwige leven is, dan mag je daar een is-gelijk-teken plaatsen. Jezus Christus = eeuwig leven. Blijf je lezen in de geschriften van Johannes, dan kom je tot verbazingwekkend nieuwe inzichten. De grootste is wat mij betreft de volgende. Lees Johannes 3:16 eens, dat bekende vers:

“Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.”

Als Jezus Christus inderdaad het eeuwige leven is, kijk dan eens wat er gebeurt wanneer je Zijn Naam invult op de plaats waar nu “eeuwig leven” staat:

“Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar Jezus Christus heeft.”

Conclusie: God heeft Christus aan de wereld geven, zodat iedereen die in Hem gelooft, Christus zal hebben. Echt waar? Is dit het Evangelie? Is Christus zowel het Middel als het Doel? Het antwoord is: ja. Het eeuwige leven is Jezus Christus; het is het kennen van Degene Die door God de Vader aan de wereld is gegeven om het verlossingswerk te volbrengen.

Dezelfde vraag, andere woorden
Als de Bijbel ons eenmaal overtuigt van dit inzicht, dan kunnen we ook dezelfde vragen op een andere manier stellen. We kunnen de vraag of iemand eeuwig leven heeft anders gaan stellen. “Eeuwig leven” klinkt nog best abstract. Maar als je aan iemand vraagt: “Heb jij Jezus Christus?” spreekt het direct meer tot de verbeelding en hebben mensen veel sneller in de gaten in welke hoek zij het antwoord moeten zoeken.
Maar de gevolgen van een dergelijke ontdekking gaan nóg verder. In pastoraal opzicht kan het ook een geweldige bevrijding zijn te weten dat Jezus Christus het eeuwige leven is. Als Christus het Leven is, heb ik – voor zover ik met God wil leven – niets anders nodig. De kwaliteit van het leven is niet altijd hetzelfde, soms moeten we veel zegeningen inleveren waaraan we zó gehecht zijn (of waren). En om op die momenten werkelijk te weten en ervaren dat niet al die zegeningen (hoe goed ze ook kunnen zijn) het leven vormen, maar Jezus Christus Zelf – dat is misschien nog wel de grootste sleutel en het beste geheim om te volharden in het geloof, juist ook op die momenten dat de grond onder je voeten lijkt weg te vallen. Het komt aan op betekenissen en definities. Als jij het “leven” definieert met woorden als “gezondheid”, “geluk”, “genieten”, “hard werken” of “eer verkrijgen”, dan hoeft niemand lang na te denken over wat er met je gebeurt als één van deze zaken wegvalt. Maar als je het “leven” definieert met twee woorden, die samen één Naam vormen, komen al die zaken in een heel ander perspectief te staan. Want iemand die het eeuwige leven heeft, kan met recht zeggen: “Ik heb Jezus Christus.”