De val van Babylon (Introductie)

Geestelijke macht in het boek Openbaring

De Westerse samenleving is de afgelopen decennia in rap tempo afscheid aan het nemen van wat wordt genoemd de “christelijke waarden.” Dit betekent dat onze traditie, die ooit bol stond van de verwijzingen naar Bijbel, kerk en christendom, verworden is tot een cultuur die van het “zelfbeschikkingsrecht” en “zelfontplooiing” haar god heeft gemaakt.
Wij als christenen hebben wel eens de neiging de strijd op de verkeerde plekken te willen strijden. We horen ideeën over het inwisselen van Hemelvaartsdag voor Bevrijdingsdag en direct melden we ons: “Dit kan niet! Dit is onderdeel van onze traditie!”
Of we horen dat kerkgenootschappen en christelijke organisaties hun ANBI-status kunnen kwijtraken wanneer zij ingaat tegen de heersende opvattingen van de politieke macht. Ook dan protesteren we.

Hoe begrijpelijk dit protest op het eerste moment ook lijkt, wanneer we hier langer over nadenken zullen we tot de conclusie komen dat dit nog maar de “vriendelijke” uitingen zijn van een maatschappij die zich wil ontworstelen aan Gods heerschappij. De strijd wordt op het verkeerde front gevoerd. Wanneer jij, als Westerse christen, in gesprek zou gaan met iemand die afschuwelijke vervolging ervaart vanwege zijn of haar geloof, en je zou vertellen dat “het Westen ook steeds meer te maken krijgt met vervolging, omdat de ANBI-status bij de Belastingdienst wordt ingetrokken”, dan denk ik dat de reactie zal zijn: “Waar héb je het over?” Vervolgde christenen in Azië en het Midden-Oosten hebben niet de keuze tussen 0 euro of 250 euro terugkrijgen van een overheidsinstantie; zij moeten kiezen tussen een kogel (of zwaard) of het afzweren van hun geloof.

Laat ik mij volstrekt ondubbelzinnig en duidelijk uitspreken: ik juich de hierboven ontwikkelingen absoluut niet toe en ik zie in de houding van verschillende overheden zeker redenen om aan te nemen dat we in de toekomst ook in het Westen geconfronteerd zullen worden met vervolging. Echter, er zijn ontwikkelingen gaande in de Westerse samenleving die diepgaander en zorgwekkender zijn dan de suggestie om een christelijke feestdag in te wisselen voor een nationale.

De reden van deze studie
Vanmorgen verscheen op de website van de NOS het nieuwsbericht dat het Ierse volk in een referendum vóór afschaffing van het verbod op godslastering heeft gestemd. Opmerkelijk genoeg wist ik niet eens dat een dergelijk referendum gisteren zou worden gehouden. Klaarblijkelijk was de aanloop naar een ander referendum, over de legalisering van abortus (in mei van dit jaar), een belangrijker onderwerp voor de media.
Deze onderwerpen spreken meer tot de verbeelding en zijn veel belangrijker om in de gaten te houden. Abortus is nu een “recht”, euthanasie is nu een “recht”, het homohuwelijk is nu een “recht”, godslastering is nu een “recht”. Maar het recht om mijn eigen vrouw nog aan te mogen spreken met “vrouw” is bijna opgeheven. Ik geloof niet dat dit slechts symboolpolitiek is. Dit is een systeem van macht. Een systeem van macht waarvan we enkele zaken op het toneel zien gebeuren, maar waarvan de meeste zich achter gesloten gordijnen afspelen.
Christenen zijn bijzonder begenadigde mensen. Het zijn mensen die het voorrecht gekregen hebben om dat wat achter die gordijnen gebeurt, te kunnen duiden. Ik zeg niet dat christenen alle achterkamertjesgesprekken horen. Maar ik ben er wel van overtuigd dat God het gordijn van het toneel op sommige plekken in Zijn Woord heeft weggenomen. En één van die plekken is het boek Openbaring.
Wat ik de komende tijd wil doen, is niet het duiden van het wereldgebeuren op dit moment. Het is niet mijn bedoeling om elk nieuwsbericht op de weegschaal van Gods openbaring te leggen. Wat ik de komende tijd wil doen, is een wereldbeeld vormen op grond van teksten uit het boek Openbaring.
Christenen zijn mensen zie zich als geen ander zouden moeten realiseren hoe gevaarlijk deze wereld is. Ze zouden er ook niet vreemd van op moeten kijken wanneer machtshebbers hun zogenaamde “democratische grondrechten” met de voeten treden.

Mag een theoloog zich uitspreken over de politiek?
Eerst moet ik een vraag beantwoorden die relevant kan zijn voor de verhouding tussen theologie en politiek. Ik ben van mening dat een christen het recht – en zelfs de plicht – heeft de gebeurtenissen in deze wereld te beschouwen vanuit het wereldbeeld dat de Bijbel hem geeft. En elke keer is het zwaartepunt van deze beschouwing een Persoon: Jezus Christus.
Er wordt wel eens gesteld dat een christen zich niet met politiek zou moeten bemoeien, “want dat deden de apostelen in het boek Handelingen ook niet. Zij hadden geen verkiezingsprogramma, maar verkondigden Christus.” Dit is een wel érg platte en kortzichtige onderbouwing! Immers, Paulus heeft voor machtshebbers gestaan. En nee, hij had inderdaad geen politiek programma. Maar steeds weer bracht hij de Scherprechter ter sprake: Christus. Wie het ook was, voor welke machtshebber hij ook stond, Paulus dwong hen aan Christus te denken. Zelfs koning Agrippa verklaarde in Handelingen 26:28 dat Paulus hem “bijna overtuigd heeft om ook een christen te worden.”
Als het over de politiek, macht en overheden gaat, ben ik sceptisch en zeer huiverig. Dat heeft te maken met het wereldbeeld dat de Bijbel mij geeft. Mensen zijn teleurgesteld in de politiek en keren zich tegelijkertijd af van de Bijbel, die hen laat zien dat de macht in deze wereld een duister gebeuren is. Er ontstaat een soort vacuüm, een leegte en je ziet dat steeds meer mensen deze leegte induiken om hun stem te laten horen. Ik geloof met mijn hele hart dat geen mens in staat is totale vrede op aarde te bewerkstelligen. Hetzelfde geloof ik met betrekking tot een politiek instrument of model. We gaan het niet meemaken dat de mens zelf voor vrede weet te zorgen.
Waarom zou een christen zich dan toch moeten verdiepen in de politiek? De reden is heel eenvoudig: hij moet weten wat er speelt. Hij moet waakzaam zijn en steeds opnieuw bekijken hoe de machtsverhoudingen in de wereld zijn. Hij moet kunnen duiden waar de politiek op aanstuurt. Hij moet kunnen begrijpen en doorzien wat machtshebbers aan het doen zijn – voor zover dat mogelijk is uiteraard. En om te zien wat de Bijbel hierover zegt, lijkt een studie over de menselijke macht geen overbodige luxe. Want wie het Bijbelse wereldbeeld kent, weet ook: dit gaat niet slechts over menselijke macht, dit gaat over bovennatuurlijke en geestelijke macht.