Hemel, hel en de staat van het hart

De boodschap van Romeinen 8

Ik wil deze keer een uitstapje maken en uitvoerig ingaan op de bewering van sommigen dat de Bergrede van Christus, die wij kunnen vinden in Mattheüs 5-7, géén Evangelie is. Omdat de Heere Zelf nog onder de Bedeling van de Wet leefde, en Hij nog plaatsvervangend voor Zijn volk moest lijden en sterven, kán Zijn onderwijs in de Bergrede simpelweg geen betrekking hebben op de Kerk. Er zijn zelfs mensen die beweren, dat er niets in de Bergrede te vinden is, wat de apostel Paulus in zijn brieven niet vervangt! Kortom: het onderwijs van Paulus vervangt of komt in de plaats van het onderwijs van de Heere Jezus. Dit wordt ook wel “Paulinisch dispensationalisme” genoemd.

We worden hierdoor direct met een groot probleem geconfronteerd. Want áls het waar is dat Paulus meer gezag behoort te hebben voor de Kerk van Christus dan haar Heere en Meester Zelf, waar eindigt dit hele verhaal dan?
Ik houd van de Bijbel en ik houd van de waarheid van de Bijbel en daarom wil ik een hartstochtelijk pleidooi houden om dit zogenaamde “Paulinisch dispensationalisme” kritisch tegen het licht te houden. Want laten we er eerlijk over zijn: als de apostel Paulus meer gezag voor ons heeft dan Christus Zelf, moeten we een hele nieuwe manier van Bijbellezen ontwikkelen. Dispensationalisten zeggen daarom ook vaak dat we altijd eerst moeten onderzoeken aan wie een gedeelte gericht is en dat de beloften specifiek voor die groep mensen geldt. Daarom zijn zij fel tegen de Verbondsleer, omdat in de reformatorische traditie de beloften aan Israël ook op de Kerk worden toegepast. Hoewel de Kerk inderdaad moet oppassen niet in arrogantie te vervallen ten opzichte van Israël, zien we dat juist ook de apostel Paulus – nota bene hij! – Oud Testamentische beloften uitdrukkelijk verbindt aan de Nieuw Testamentische gelovigen, zoals in Galaten 3:15-29). De belofte die Paulus daar aanhaalt is gedaan aan Abraham, maar hij vergeestelijkt die in de zin dat het daar niet uitsluitend over heel het fysieke nageslacht van Abraham gaat. Hij trekt de lijn door naar alle gelovigen van alle tijden die op Jezus Christus hopen – ofwel in vooruitziende geloofsverwachting, ofwel door de prediking van het Evangelie - en stelt op deze manier dat de belofte aan Abraham uiteindelijk een talrijk nageslacht van trouwe gelovigen zal zijn, die Christus als de Belofte ontvangen.

Is de Bergrede werkelijk geen Evangelie?
Maar wat moeten we met de claim dat de Bergrede géén Evangelie is? Schrift met Schrift vergelijken en de principes van het onderwijs vergelijken. Verschillen ze? Komen ze overeen? Ik neem hier Mattheüs 5:27-30 als uitgangspunt, waar Christus spreekt over het gebod om geen overspel te plegen:

“U hebt gehoord dat tegen het voorgeslacht gezegd is: U zult geen overspel plegen. Maar Ik zeg u dat al wie naar een vrouw kijkt om haar te begeren, in zijn hart al overspel met haar gepleegd heeft. Als dan uw rechteroog u doet struikelen, ruk het uit en werp het van u weg, want het is beter voor u dat een van uw lichaamsdelen te gronde gaat en niet heel uw lichaam in de hel geworpen wordt. En als uw rechteroog u doet struikelen, hak hem af en werp hem van u weg, want het is beter voor u dat een van uw lichaamsdelen te gronde gaat en niet heel uw lichaam in de hel geworpen wordt.”

Dit zijn zeer indringende woorden. Hier spreekt Christus over een geestelijke manier van amputatie. Drastische maatregelen nemen tegen de zonde. De vraag is echter welke boodschap Hij hiermee wil afgeven.
Ook hier bestaan vele opvattingen over. Zo zou Christus op een zo indringend en schokkend mogelijke manier willen laten zien dat wij een Verlosser nodig hebben. Maar die uitleg doet geen recht aan het hele gedeelte – en overigens ook niet aan de Bergrede in zijn geheel. Deze uitleg komt erop neer dat de indringende waarschuwingen een soort afleidingsmanoeuvre zijn om ons zogenaamd tot Hem uit te drijven. Maar als dat zo is, waarom hint Hij in de hele rede dan niet op deze intentie? De Bergrede is zeer praktisch van aard!
Weer anderen zeggen dat de Bergrede over het Koninkrijk gaat, en dat betekent met de kennis van nu dat Christus spreekt over het karakter van het duizendjarig vrederijk. Let wel: in deze uitleg is het vervullen van de Bergrede een voorwaarde om dat Koninkrijk binnen te komen! Hier zien we meteen waarom dispensationalisten de Bergrede over het algemeen geen Evangelie willen noemen: ze zien in dit onderwijs dat mensen gerechtvaardigd worden door werken en niet door het geloof. Persoonlijk vind ik dit een zeer onbevredigende en zwakke exegetische benadering. Het klinkt heel mooi en interessant om de Bijbel op te delen in verschillende delen – dít deel voor Israël, dát deel voor de Kerk – maar je creëert er een hoop problemen mee. Ik geloof met volle overtuiging dat de Bergrede Evangelie is, juist door het lezen van Romeinen 8. Er bestaat werkelijk geen enkel verschil in het onderwijs van Jezus Christus en Zijn dienstknecht, de apostel Paulus. Ik heb hiervoor minstens vijf redenen.

1. Geloofsgehoorzaamheid komt van binnenuit
Christus brengt in hoofdstuk 5 in totaal zes antithesen naar voren. Dat wil zeggen dat Hij de traditie aanhaalt (“U hebt gehoord dat is gezegd…”) en deze vervolgens corrigeert en terugbrengt zoals God Zijn openbaring oorspronkelijk bedoeld heeft (“…maar Ik zeg u…”). Zoals we net gezien hebben, bespreekt Hij in de verzen 27-30 het gebod om geen overspel te plegen. Wat Hij doet, is de Wet – het uitwendige gebod – internaliseren. Niet de uitwendige gehoorzaamheid alléén is van belang, maar ook de intentie om iets wel of niet te willen doen. Christus gaat dus nog een stap verder: het is niet genoeg om fysiek trouw te blijven aan je huwelijkspartner, maar ook in geestelijk en emotioneel opzicht, dus vanuit je hart. En is dit ook niet wat we hebben gezien in Romeinen 8:1-11? Daar spreekt Paulus van de gehoorzaamheid die is gefundeerd op specifiek denken en dat is absoluut niet uitwendig! Paulus schrijft dat gelovigen van binnenuit de Wet kunnen vervullen, omdat de Geest van Christus in hen woont (Romeinen 8:4, 9). Op dit punt bestaat dus geen verschil tussen het onderwijs van Christus en Paulus.

2. Zonde is dodelijk
Het tweede wat opvalt, is dat zowel Christus als Paulus met ernst schrijven over het gevaar van de zonde – ja, óók voor gelovigen! Zonde is dodelijk. Het betekent het einde van ons leven. Dat is de mens in het paradijs al aangezegd en dat is in het onderwijs van het Nieuwe Testament niet anders. Zonde is zó gevaarlijk, dat iedereen die de begeerten van zijn zondige vlees vervult – belijdend christen of niet – in de hel geworpen zal worden. En waarschuwt Paulus hier ook niet voor in Romeinen 8:6, 13? Het is een grove inschattingsfout wanneer wij denken dat Christus slechts provocerend te werk gaat wanneer Hij voor de zonde waarschuwt. Keer op keer wordt deze boodschap in het Nieuwe Testament herhaald: wie naar het vlees leeft, zal sterven; wie door de Geest de zonde doodt, zal leven. Zie ook hier de perfecte harmonie tussen de woorden van Christus en Paulus.

3. Hemel of hel is geestelijk gezien in het hart aanwezig
Dit punt is in zekere zin in grote mate overlap met het vorige. De Heere Jezus laat in Zijn woorden doorschemeren dat je kunt weten op welke weg iemand zich bevindt. Dat kun je zien door te letten op iemands intenties, plannen en alles wat hij bedenkt. Dit alles komt tot uiting in daden. Óf de hemel, óf de hel is aanwezig in iemands hart. Je hoeft voor het antwoord alleen maar te kijken naar wat iemand doet. Strijdt hij tegen de zonde? Of leeft hij er juist in? Het is een grote en belangrijke indicatie met betrekking tot de geestelijke staat van een mens. Ook Paulus laat er geen twijfel over bestaan dat een leven in zonde zal resulteren in de dood (Romeinen 8:6,13). Je kunt werkelijk zien of iemand op weg is naar de eeuwige heerlijkheid of de eeuwige verlorenheid. Daarom is het van het allergrootste belang elkaar hierop aan te spreken en elkaar aan te moedigen het goede te blijven doen en niet te verzwakken. Lifestyle matters!

4. Geestelijke preventie is van essentieel belang voor de eeuwigheid
Juist omdat onze levensstijl ertoe doet, is het ook niet verwonderlijk dat Christus radicaal spreekt over het verwijderen van zonde uit ons leven. Hij schrijft over amputatie, wat wil zeggen: als je een zondige gedachte of begeerte in jezelf ontdekt, geef die dan geen voeding! En als je weet dat er bepaalde plekken of omstandigheden zijn, die deze zondige begeerten wakker maken, vermijd die dan bewust. Heiligmaking is het geestelijke preventieproces op leven en dood. En ook Paulus schrijft dat als wij naar het vlees zullen leven – dus als wij de zondige werken en begeerten niet doden, maar volledig op laten komen – wij zullen sterven. Indien wij echter door de Heilige Geest deze begeerten en werken doden, zullen wij leven. Christus leert ons exact hetzelfde, maar dan met andere woorden. Er is op dit punt werkelijk geen enkel verschil tussen onze Heere en Paulus.

5. De rechtvaardiging door het geloof alleen neemt de waarschuwingen tegen de zonde niet weg
Eén van de voornaamste redenen waarom sommige christenen het lastig vinden om het onderwijs van Christus en Paulus met elkaar te harmoniseren, is in mijn optiek een geïsoleerd begrijpen van de waarheid dat wij door het geloof alleen gerechtvaardigd worden. Ik zeg bewust geïsoleerd, want dat is precies wat het is. Men neemt de leer van de rechtvaardiging door het geloof, komt bij de Bergrede, ziet vervolgens tot grote schrik dat Christus hier helemaal niet over lijkt te spreken en zo moet dus bekeken worden hoe dit zogenaamde “probleem” opgelost kan worden. Een van die “oplossingen” luidt dan ook: “Wij stellen dat de Bergrede geen Evangelie is.” Waarop ik zeg: meen je dat nu werkelijk? Dit kun je gewoon niet volhouden. Er zitten zoveel parallellen in het onderwijs van Christus en Paulus, dat het niet eens meer serieus te nemen is wanneer iemand dit zegt.
Het geïsoleerd begrijpen van de leer van de rechtvaardiging door het geloof is een groot probleem binnen de Kerk. Mensen beginnen te steigeren als de rechtvaardiging en heiligmaking op Bijbelse wijze aan elkaar worden gekoppeld, begrijpen niet hoe Christus Zijn kinderen ernstig kan waarschuwen voor het dodelijke gevaar van de zonde en schijnen te denken dat bij de rechtvaardiging het Evangelie voleindigd is. Dit laatste is absoluut niet waar.
Al zouden we willen stellen dat Christus’ Bergrede Wet is (en géén Evangelie) omdat wij daar niet duidelijk de leer van de rechtvaardiging door het geloof in terugvinden, dan is het probleem hiermee nog niet opgelost. We zitten namelijk ook nog met Paulus’ waarschuwing dat wie naar het vlees leven, zullen sterven. Het feit dat Paulus dit schrijft, impliceert minstens dat verlossing dynamischer is en veel meer lagen kent dan alleen de rechtvaardiging. En dat is exact de waarheid die Romeinen 8 communiceert!

De Bergrede communiceert een heerlijk Evangelie
Er is werkelijk geen enkel verschil tussen Mattheüs 5-7 en Romeinen 8. Beiden getuigen van het Evangelie van Gods genade door het geloof in Jezus Christus alleen en beiden getuigen van de noodzaak radicaal te breken met de zonde.
Wanneer wij Bijbelse waarheden moeten harmoniseren die elkaar op het eerste gezicht lijken tegen te spreken, is het belangrijk om Schrift met Schrift te vergelijken en eerst goed te kijken naar de boodschap die het gedeelte zelf wil overbrengen. Op deze manier kunnen we ook Paulus’ stelling, dat we worden gerechtvaardigd door het geloof alleen, harmoniseren met Jakobus’ stelling dat wij worden gerechtvaardigd door het geloof en werken. Als je de context van deze brieven goed bestudeert hebben zij allebei gelijk en ontdek je dat beide apostelen schrijven vanuit verschillende achtergronden. Schijnbare tegenstellingen in de Bijbel los je niet op door beide teksten op verschillende Bedelingen te plakken.

Het Evangelie van Jezus Christus is hetzelfde Evangelie als dat van de apostel Paulus. Het is het Evangelie van overwinning over zonde, dood en hel. En zowel de Bergrede als Romeinen 8 leren ons dat wij, onder het gezag van Koning Jezus en door de kracht van de Heilige Geest, in staat zijn de zonde in ons leven te doden en om van binnenuit gehoorzaam te zijn aan Gods Woord. En durf nu nog maar eens te beweren, dat Mattheüs 5:27-30 géén heerlijk Evangelie is!