Charismatische allergie

Door de jaren heen heb ik een bepaalde soort allergie opgelopen voor in ieder geval extreem-charismatische spiritualiteit en geloofsbeleving. De deur wordt hoofdzakelijk dichtgegooid door de benadering van het lijden, de rol van satan en het ingrijpen van God.

In veel teksten en nieuwsbrieven die rondgestuurd worden door charismatische sprekers en verkondigers, staat zonder blikken of blozen geformuleerd dat het ‘altijd Gods wil is dat mensen genezen’ en dat ‘alle ellende door satan veroorzaakt wordt’. Onlangs kreeg ik een nieuwsbrief waarin het volgende stond vermeld:

Het verhaal van Job is het meest misbruikte voorbeeld om ernstige ziekte goed te praten. Maar de Bijbel laat zien dat het Satan is die Job ziek maakte, niet God! Het is God die Job weer beter maakte en hem dubbel zoveel rijkdom gaf als voorheen!

Dit is echter een zeer gevaarlijke verdraaiing van wat er werkelijk gaande was – meer nog, tot mijn verdriet: het maakt de boodschap van Job totaal krachteloos! Vier tegenwerpingen:

1. Christenen praten ziekte niet goed
Beweren dat christenen ernstige ziekte ‘goedpraten’ is een karikatuur van het vertrouwen in de Voorzienigheid. Geloof in de Voorzienigheid is nog geen ‘goedpraatgeloof’. Het boek Job wordt – naar ik mag hopen! – veelal gebruikt om aan te geven dat God niets zal doen als Hij niet weet waar het toe leiden zal en als het niet ten goede komt aan de eer van Zijn eigen Naam. Het boek Job is net iets te ingewikkeld om zulke kort-door-de-bocht-beweringen rond te bazuinen. Bovendien kent het boek 42 hoofdstukken, en dat zal vast niet komen omdat het een ‘licht’ onderwerp behandelt.

2. De kern van de boodschap zoals hierboven verwoordt, is niet de boodschap die het boek Job beoogt te brengen
Het is absoluut aan te raden om het boek Job te lezen. Als je het gelezen hebt, zul je erachter komen dat de plank volledig misgeslagen wordt met de bovenstaande bewering. Was het boek Job maar zo simpel dat we gemakkelijk kunnen concluderen dat satan ziek maakt en God hier geen aandeel in heeft! Maar het boek heeft complexe materie in zich, waar menig gelovige mee worstelt (en dat is volstrekt begrijpelijk). De boodschap van het boek Job is dat satan in eerste instantie rechtvaardigen voor de troon van God komt aanklagen en dat hij het oprechte geloof van die rechtvaardigen in twijfel trekt. Om zijn bewering, dat de beste rechtvaardige eigenlijk de grootste hypocriet ter wereld is, kracht bij te zetten, daagt hij God vervolgens uit om Zijn hand naar die persoon uit te strekken. Dat betekent dat satan bedelt om zo iemand te slaan met pijnlijke zweren of het doden van vrienden en familie. God geeft hier toestemming voor. Uiteindelijk behoudt Job zijn geloof in God, hij vervloekt Hem niet (in tegenstelling tot de dag van zijn geboorte) en aan het einde herroept hij en toont berouw over zijn woorden – satans experiment is compleet mislukt en Gods doel is bereikt: van Job kan men nu zeggen dat hij waarlijk een rechtvaardige is die oprecht God dient! Dit is in het kort de strekking van het boek Job. Wie deze hoofdlijn uit het boek niet meeneemt in evaluaties en reflecties, zal op een dwaalspoor belanden. In tegenstelling tot de bewering hierboven, ademt het boek juist de tegenovergestelde boodschap in: wat je ook verliest, verlies God Zelf niet! Het is beter om je gezondheid te verliezen, dan God – het is beter om je baan te verliezen, dan God – het is beter om familie te verliezen, dan God – het is beter om je geld te verliezen, dan God – het is beter om je vrienden, je huis, je auto, je hypotheekrenteaftrek of andere bezittingen te verliezen, dan God. Juist het verliezen van wat wij belangrijke dingen noemen, maakt duidelijk hoe iemand in verhouding tot God staat.

3. Welvaartstheologen kunnen weinig met het boek Job
Ga eens onderzoeken hoe welvaartstheologen het boek Job proberen te omzeilen, of er simpelweg over verklaren dat Job bepaalde dingen fout heeft gezien. Natuurlijk, Job herriep veel van zijn woorden, maar deze niet: ‘De HEERE heeft gegeven, de HEERE heeft genomen; de Naam des HEEREN zij geloofd!’ (Job 1:21b) De auteur van het boek Job vervolgt onmiddellijk met: ‘In dit alles zondigde Job niet en schreef hij God niets ongerijmds toe’ (vers 22). Daar struikelen veel van deze theologen over. Zij hebben een sterk dualistisch denken, waarbij God enkel en alleen de zegen schenkt, en satan de rottigheid. Ze doen net alsof God en satan elkaar te tent proberen uit te vechten en dat leidt tot een roekeloze theologie die totaal geen rekening houdt met het feit dat satan zich alleen kan bewegen, daar waar God hem de ruimte daadwerkelijk geeft. Bovendien is het onjuist dat God niets ‘neemt’, Jezus leerde ooit de gelijkenis van de rijke dwaas in Lucas 12: het is niet satan die zijn leven van hem afneemt, maar God Zelf.
In het kader van dit sterk dualistische denken, nog een voorbeeld: een terugkerende tekst die gebruikt wordt om de duivel te typeren, is Johannes 10:10. Het valt mij op dat er nogal wat mensen met een charismatische achtergrond de titel ‘dief’ op de duivel toepassen. De grap (voor zover je van een grap kunt spreken) is echter dat Jezus in heel Johannes 10 niet eens aan de duivel denkt en zodoende ook niet over de duivel spreekt. De dief die Hij noemt, is beeldspraak dat toegepast wordt op elke zich zelfverklaarde Messias en valse profeten vóór Jezus, die claimden dat zij de ware weg tot God brachten, terwijl Jezus zegt: ‘Niets daarvan! Ik ben de deur en de schapen gaan door Mij naar binnen!’

4. Welvaartspredikers leren dat gelovigen recht hebben op gezondheid
Welvaartstheologen brengen een soort genadeleer waar ikzelf nog maar weinig echte genade in kan vinden. Het is een theologie die inhoudelijk tegenstrijdig is – en alles wat in zichzelf tegenstrijdig is, zal ten ondergaan. Zo stellen zij dat we alles van God moeten verwachten, dat het allemaal genade is, maar als gelovigen hebben we bepaalde rechten. Dit kan absoluut niet! Je kunt enerzijds niet zeggen: ‘ik ben vergeven uit genade’ en anderzijds: ‘ik heb recht op vergeving, want ik geloof in Jezus’. Niemand op deze hele aardbol heeft ooit recht gehad op Gods gezegende handelen - de enige juiste vorm van recht die wij dienen te gebruiken, is recht doen! Alles wat we hier zijn, hebben en doen is alleen mogelijk gemaakt door Gods voorzienige genade! Zelfs mijn eigen levensadem is genadig geschonken en ik heb er geen controle over. Ik heb geen recht op vergeving, maar ik mag het in genade ontvangen. Als God ervoor gekozen zou hebben nooit Zijn Zoon plaatsvervangend te laten lijden aan het kruis en mij te laten sterven in mijn zonden, zou Hij eveneens rechtvaardig zijn geweest. Laat ik het nog radicaler noteren: er is nooit een moment geweest waarop ik het recht had om verzoend te worden met God door Christus; er is nooit een moment geweest waarop ik het recht had op Christus Zelf. Recht impliceert dat je ergens iets mag eisen op grond van bepaalde criteria en als ik ergens in tekort ben geschoten, dan is het wel het behalen van criteria met betrekking tot rechtvaardigheid. Ik mag Christus nooit eisen als iets waar ik uit mijzelf recht op heb, maar ik mag in genade Zijn Naam aanroepen, en dan zal Hij mij geenszins uitwerpen.
Nergens in de hele Bijbel wordt geleerd dat gezondheid een recht is dat gelovigen mogen genieten. Er bestaat een groot risico als dit wél wordt geleerd en als mensen actief deze boodschap gaan integreren in hun denken en handelen. Hoewel ik geloof dat God ook vandaag nog steeds op bovennatuurlijke wijze kan genezen (en geneest!), ben ik de mening toegedaan dat wonderen wonderen blijven, en geen standaardgevallen. Door dit onderwijs moeten welvaartstheologen zich ook in allerlei bochten wringen om gevallen te verklaren waarin iemand niet genezen wordt. Jan Zijlstra heeft ooit een boek geschreven met de titel 50 hindernissen op weg naar genezing en waar het op neerkomt, is dat er altijd iets fout moet zijn bij de zieke die genezing wil ontvangen, want God wil immers altijd genezen: er is niet genoeg geloof, er is een zwak gebedsleven, er wordt niet genoeg gevast, er is teveel onwetendheid en verzin er zo nog maar een stuk of 40. Er wordt net gedaan alsof onze wil de doorslaggevende factor is. Dit komt de geestelijke toestand totaal niet ten goede en breekt eerder af dan dat het opbouwt. Welvaartspredikers hebben vol de schijn tegen, dat zij zich minder zorgen maken over mensenzielen dan over hun slappe was en gestel. ‘Zonden belijden?! Daar maken wij ons niet meer druk over; voor God is de zonde geen probleem meer’ – vandaag de dag lijkt Hij Zich drukker te maken om de toestand van ons gebeente dan onze ziel – een absolute leugen.

Ik geloof liever in de almachtige en bovenal goede God, Die met een mysterieuze wijsheid het kwaad bepaalde ruimte geeft, dan in een slechte duivel, die onbeperkt is in het aanrichten van onheil en dwars door de door in Gods almacht gestelde grenzen heen kan breken: dat zou van de wereld écht een onvoorspelbare chaos maken. De wereld is beter af met een goede God die bepaalde ruimte aan kwaad geeft dan aan een slechte duivel die onbeperkt in alle vrijheid kan zeggen: ‘God, ik heb lak aan jou en doe gewoon wat ik wil!’ De grootste en meest hevige wereldoorlog brak uit in Eden – niet met wapens, maar met een leugen, misleiding en ongehoorzaamheid aan God. De vervelende waarheid is, dat deze wereld in tijden van ‘vrede’ géén betere plek is dan in tijden van gewelddadige en fysieke oorlog. Europa in 2011 is geestelijk gezien géén betere plek dan in 1940. Jazeker, we leven in weelde; jazeker, we leven in voorspoed en gezondheid (relatief genomen) – maar dezelfde vloek die in Genesis 3 is uitgesproken over de aardbodem is er nog steeds en het kwaad dat sinds de zondeval woekert in deze wereld, vindt nog steeds haar weg op vele manieren: is het geen oorlog, dan is het wel hebzucht of losbandigheid. Daar waar het kwaad is, daar is oorlog, ook al is er geen oorlog in menselijke begrippen. De strijd duurt ook vandaag nog voort. Maar het goede nieuws is: onze goede God regeert!