Bijbellezen: van vreugde tot godsvrucht

“Hoe lees ik mijn Bijbel?”
Een belangrijke vraag. De Bijbel lees je niet alleen om theologisch onderlegd te zijn, of discussies op gang te brengen. De Bijbel is een bijzondere gave van God, die kracht bezit om levens van mensen te veranderen.

Maar hoe gebeurt dat? Hoe zorg ik ervoor dat ik de tekst zó interpreteer, dat ik niet wanhopig achtergelaten word wanneer ik verder ga met mijn dagelijkse werkzaamheden en dat ik de scherpte, blijdschap, het verdriet en hoop levendig kan ervaren en toepassen in mijn leven? Het is immers gemakkelijk te vervallen in een soort “literair traditionalisme” – we lezen de Bijbel omdat we hem moeten, “mogen” (de vrome uitdrukking van “moeten”) of behoren te lezen. Maar wanneer we enkel door dit traditionalisme gedreven worden om Bijbel te lezen, missen we veel van wat God aan schatten wil schenken. Daarom wil ik stilstaan bij de voorbereiding van het Bijbellezen, het lezen van een tekstgedeelte zelf, en de afronding.

De voorbereiding
Er zijn een aantal zaken die vooraf helder voor ons moeten zijn. Neem bijvoorbeeld de Psalmen of Zaligsprekingen. Daar staan heel wat voorwaarden voor het beërven van het eeuwige leven, of het binnengaan tot Gods eeuwige woning. Wanneer je zo’n tekst “blanco” leest, zal je de tafel ijverig verlaten en uit alle macht proberen te voldoen aan de voorwaarden die God daar stelt. Ondergetekende heeft hier ervaring mee en raad het beslist niet aan dit spoor te volgen. De Bijbel geeft geen prestatielijst die de heiligen moeten afvinken. “Vandaag niet gelogen, geen moord of overspel gepleegd…”
Er zijn een aantal fundamenten die gelegd moeten zijn bij het lezen en bestuderen van de Bijbel. Ik noem er drie.

1. Besef dat God met vreugde Zijn Woord heeft gegeven en het ook met vreugde voor je opent
Jonathan Edwards, de Amerikaanse theoloog uit de zeventiende eeuw, schrijft dat God al Zijn werken met vreugde doet, omdat elk werk Zijn perfecties verkondigen.
Bijbellezen is een verantwoordelijkheid van mijn kant, maar net zo goed Gods werk. En Hij doet het met vreugde! En hoe kan ik gefrustreerd zijn in een werk dat God Zelf met vreugde doet?

2. Besef dat je alleen door Christus tot God kunt naderen en dat Hij aan het kruis alle beloften en vruchtbare gehoorzaamheid heeft gekocht die de tekst noemt
John Owen’s The Death of Death in the Death of Christ is een verdediging van de calvinistische verlossingsleer (Christus stierf voor de uitverkorenen). Voor sommigen een monsterlijke, bekrompen gedachte, die de “ruime nodiging” van het Evangelie aan zondaren ernstig bedreigt. Niets is minder waar. De fout die hypercalvinisten maken, is de doorgeschoten redenering dat als Christus alleen stierf voor de uitverkorenen, het Evangelie ook alleen maar verkondigd mag worden aan hen die veronderstelde uitverkorenen zijn. Deze discussie is echter totaal niet aan de orde. Het Evangelie is een vrije boodschap en het accent van de verkondiging behoort ten volle te liggen op de zegeningen die Christus door Zijn dood verworven heeft. Bijbelteksten bevatten beloften, geboden, bemoedigingen en vermaningen en allen heeft Hij voor ons gekocht door Zijn bloed. Geen enkele opdracht die God bij ons neerlegt door Zijn Woord, is onmogelijk. De dood van Christus kocht de zegen van heiligmaking en gehoorzaamheid.

3. Besef dat de gevraagde verandering vanuit de tekst alleen mogelijk is door het bloed van Christus en de opstandingskracht van de Heilige Geest
John Flavel schrijft in The Method of Grace dat gehoorzaamheid van de christen en het doden van de zonde niet moet gebeuren in eigen kracht. Andrew Gray vertelde ooit hetzelfde in een preek en verbond daaraan de conclusie dat mensen juist daardoor verzoekingen niet overwinnen. Het verraste mij te lezen dat deze Puriteinen aandrongen om niet in eigen kracht te strijden.
Flavel bouwt de casus in zijn boek zorgvuldig op. Het is alles uit Christus; alles wat ik nodig heb, is in Hem te vinden. Dan is het ook logisch dat eigen inspanningen vruchteloos zijn.
David Platt schrijft in zijn boek Radical:

“Als directe tegenhanger van de ‘Amerikaanse Droom’ verheugt God Zich in het grootmaken van onze onbekwaamheid. Hij brengt Zijn volk doelbewust in omstandigheden waarin zij geconfronteerd worden met hun nood voor Hem.”
(Eigen vertaling, bladzijde 47)

In het vorige artikel schreef ik over zogenaamde clausules bij het Bijbellezen. Die clausules worden mede mogelijk gemaakt door onbekwaamheid. De Bijbel is radicaal. En de gemakkelijkste manier om met die radicaliteit om te gaan, is om ervan weg te lopen. En vaak zijn het de onmogelijkheden waar wij als mens tegenaan lopen, die ons doen afwijken van onze verantwoordelijkheid. We doen alsof God tijdens het Bijbellezen een strenge rechter is, die met een hamer op tafel slaat en zegt: “Ga dan heen, volg dit gebod…”
Wat we dan niet hebben gedaan, is de voorbereiding treffen zoals hierboven beschreven. We hebben niet stilgestaan bij het feit dat God in de tekst Zijn vreugde uitgiet. We hebben ons onvoldoende gerealiseerd dat Christus onze gehoorzaamheid kocht en God dus niet tegenover, maar naast ons staat – sterker nog: in ons woont en werkt.
Elke morgen (of wanneer dan ook) dat de Bijbel opengaat, is het een werk dat God met blijdschap doet. Een open Bijbel is Gods blijdschap! Een bemoedigend, vermanend of vertroostend woord is Gods blijdschap! En we moeten iets van deze affectie proeven, voordat de Bijbeltekst tot ons kan komen. Anders wordt het een dode letter. Het is Gods Geest die Gods blijdschap door teksten tot ons brengt. We worden dus opgewekt tot Gods vreugde.

Het lezen
Bij het daadwerkelijk lezen van de Bijbeltekst is het van belang rekening te houden met de context. We moeten niet lopen schieten met losse flodders. Als we één woord lezen, moeten we niet direct met allerlei associaties aankomen, maar eerst kijken naar de functie van het woord op de plek waar het staat. We zullen achter de innerlijke logica van de tekst moeten zien te komen. Om dit te bereiken zullen we actief met de perikoop bezig moeten zijn, zoals onderstaande afbeelding laat zien.
Hierbij moeten we letten op overeenkomsten, tegenstellingen, beeldspraak, veronderstellingen, correcties, waarschuwingen, oorzakelijke en redengevende verbanden. Trek pijlen, omcirkel en onderstreep. Dan wordt het visueel ook meer zichtbaar en kun je de bevindingen formuleren.



Behandel tegenwerpingen en pijnpunten
Nu komen we weer uit bij de clausules en de wegloperij. Een tekstgedeelte als Mattheüs 5:43-48 zal voor veel mensen op verschillende manieren problemen geven. Bijvoorbeeld:

• “Vijanden putten de liefde bij mij uit, ik kan niet meer voor hen bidden.” (vers 44)
• “Ik twijfel aan Gods liefde en goedheid wanneer Hij mijn vijanden ook zonneschijn en regen schenkt.” (vers 45)
• “Wanneer ik meer doe voor mijn vijand dan hij voor mij, sta ik voor schut en ben ik de grote verliezer.” (vers 46, 47)
• “Help, ik ben niet volmaakt, zoals Jezus het van mij vraagt!” (vers 48)

Het inzichtelijke van het aanstippen en benoemen van deze pijnpunten is dat je deze vanuit de verbanden binnen de tekst kunt wegnemen. Neem bijvoorbeeld het begrip “liefde” in dit gedeelte.
Liefde komt hier tot uiting doordat christenen bidden voor degenen die hen vervolgen. Liefde is het kenmerk van Gods kinderen, wat direct impliceert dat God Zelf een liefhebbende God is.
Gods liefde wordt zichtbaar in het (nu nog) genadig verdragen van Zijn vijanden, door het schenken van goede weersomstandigheden. Zo zien we dat God in Zijn liefde inderdaad méér doet dan wij voor Hem. Jezus stierf immers voor ons, toen wij nog zondaars waren (Romeinen 5:8).
Wanneer we aankomen bij vers 48, waar Jezus spreekt over “volmaakt zijn”, zien we dat deze volmaaktheid betrekking heeft op de weerspiegeling van Gods liefde. Het gaat hier niet over volmaakt zijn in de zin van zondeloze perfectie, maar over het bezitten van een liefde die aan de grootste vijand uitgedeeld kan worden.

Alles samenbrengen, loven en bidden
Al deze punten kun je voor jezelf gedetailleerd uitwerken en tenslotte samenvoegen tot één geheel. God Die Zich verheugt in het méér doen voor zondaren dan zij verdienen. God Die Zich verheugt in het gebed van Zijn kinderen voor degenen die hen vervolgen. God Die Zich verheugt in het feit dat op het punt van liefde Zijn kinderen méér doen dan de tollenaars en heidenen. God Die Zelf deze volmaakte liefde bezit en laat schitteren in Zijn Zoon Jezus. En Christus Die de opdrachten en zegeningen in dit tekstgedeelte voor mij kocht, zodat ik Hem kan volgen in dit liefdespoor.
Daarom mogen we vrijmoedig bidden tot God, dat Hij dit alles in ons leven werkt, op grond van Jezus’ bloed. Dat we mogen beseffen dat alles wat God heeft laten optekenen over Zijn vreugde getuigt en Hij niets liever wil dan deze vreugde in ons leggen.
Dat gaat niet zonder slag of stoot. Het is een weg die je gaat. Daarbij horen confronterende momenten en pijnlijke dingen. Je bent mens, geen God. Je bent gebroken en niet zondeloos. Je hebt je eigen redenen om weg te lopen. Dat weet Hij. Daarom mag je ook dit alles bij Hem brengen en Hij zal door Zijn Woord en Geest een geweldig werk als antwoord geven, zodat Hij geloofd en geprezen zal worden.


Kijk ook naar Look at the Book en de cursus van Veritas College.