(Ge)zondehaat

Oproep tot Bijbelse bezinning aangaande zonde in de christelijke gemeenschap

Overcoming Sin & Temptation, een boek dat ik iedereen van harte kan aanbevelen. Het bevat drie gebundelde, klassiek theologische werken van John Owen, een begaafd Engels godgeleerde die leefde van 1616 tot 1683. Hij stond in de traditie van de Puriteinen en dat is in dit werk zeer zeker terug te vinden. Overcoming Sin & Temptation bevat zoals gezegd drie klassieke werken: Of the Mortification of Sin in Believers (1656), Of Temptation: The Nature and Power of it (1658) en The Nature, Power, Deceit, and Prevalency of Indwelling Sin (1667).
Menig persoon zou zich wellicht afvragen wat ik waardeer aan de Puriteinen. Daar kan ik vrij kort en helder over zijn: je wilt als christen niet slechts droge brokken dogmatiek, je wilt een praktisch kader voor de omgang met God te midden van een Gode vijandige cultuur en wereld. Wie de Puriteinen leest, proeft de passie om de heerlijkheid van God, de schittering van Christus in het Evangelie en de kostbaarheid van de menselijke ziel bekend te maken. Owen vormt hierop geen uitzondering. Zonder het in alles met deze mannenbroeders eens te zijn, heb ik een hoge waardering voor wat zij de kerk van Christus door genade hebben mogen schenken.

Het Puritanisme weigert zich neer te leggen bij een oppervlakkige godsdienstigheid. Men vertroost de oprecht zoekende ziel, ontmaskert de hypocriet en weigert onverschilligen valse hoop te bieden. Daarom kunnen de Puriteinse auteurs en predikanten van weleer belangrijke dingen te zeggen hebben voor ons vandaag. We moeten erkennen dat de kerk zich in een lastige positie bevindt. Wij hebben een boodschap die accenten legt op zaken waar de samenleving zich niet druk om maakt. Wij verkondigen het Evangelie van Gods genadige vergeving voor elke zondaar die zich tot Jezus Christus wendt en Hem aanroept. De wereld laat zich niet gemakkelijk iets gezeggen door het getuigenis. Praten over zonde noemt men ouderwets, de dood van één man voor de zonde van de gehele wereld vindt men barbaars en het motto dat overal te horen is, luidt Volg je hart! Doordat het accent in onze samenleving wordt gelegd op beleven, kicks en jezelf goed voelen over van alles en nog wat, treedt er enorme normvervaging op. Wat voor de één taboe is, voert de ander schaamteloos en publiekelijk uit. Christenen zijn mensen waarvan verondersteld mag worden dat zij aangaande deze zaken een duidelijke positie innemen.

Motivatie
Toch laat Owen niet zomaar elke vorm van zondebesef op zijn beloop gaan. En ik meen dat de kerk van vandaag hier iets fundamenteels kan leren. Hij is niet tevreden met zondebesef alleen. Hij is ook niet in zijn element als mensen zeggen dat zij de zonde haten. Hij wil weten wat er schuilgaat achter die woorden. Doorsnee wordt van de kansel geroepen dat zij, die hun zonden gevoelen, tot Jezus mogen komen. God verhoede mij dat ik hier niet mee instem! Maar is het niet waar, dat oppervlakkig zondebesef en onjuiste motieven voor een haat van de zonde ten grondslag liggen aan een oppervlakkig geestelijk leven en een oppervlakkig geestelijk klimaat in gemeenschappen?

Zelfbehoud versus Gods heerlijkheid
Zonde is een realiteit in dit leven en wij ontkomen niet aan het gevecht met deze macht. Deze macht manifesteert zich niet slechts door verzoekingen van buitenaf (zoals de wereld en satanische ziftingen), maar ook van binnenuit (het vlees). Owen is zich hiervan bewust en meent dat zielen, die een onjuiste motivatie voor haat jegens de zonde koesteren, in een gevaarlijke toestand verkeren. Welke motivatie bedoelt hij dan precies? Hij schrijft: ‘zij die hun zonden slechts willen corrigeren en zichzelf willen verbeteren vanuit de gedachte dat de verdoemenis hiermee verbonden is, laten zien dat de zonde reeds sterk bezit heeft genomen van de wil’. Oftewel: als mensen denken ‘ik mag deze zonde niet doen, anders ga ik voor eeuwig verloren’, hanteren zij volgens Owen een onjuiste motivatie en een krachteloos wapen. Het is niet moeilijk te denken dat je iets wel of niet moet doen omdat je weet dat je anders relaties om zeep helpt, of omdat je weet dat er van je reputatie evenveel overblijft als Sodom en Gomorra (niets dus…). Maar Owen wijst erop dat dit het argument van zelfbehoud is: je doet iets niet, omdat het jou anders schade berokkent. Geen mens wil normaliter schade oplopen door zijn of haar gedrag! Het is een wettisch bestrijden van de zonde en de godgeleerde meent dan ook dat de strijd, indien op deze wijze gestreden, gegarandeerd zal leiden tot verlies.

In plaats daarvan wil hij dat we de wapens van het Evangelie oppakken. Hij wil dat we redeneren als Jozef, die vroeg: ‘Hoe kan ik dit grote kwaad doen en zondigen tegen de Heere?’ (Genesis 39:9) Zondebesef dat helend werkt redeneert niet op grond van naderend onheil, maar van de Persoon Wiens eer besmeurd wordt. De gelovige heeft het bloed van Christus, de liefde van God, de kostbaarheid van gemeenschap met God en een diepgewortelde overtuiging dat zonde zonde is, stelt Owen. En dit noemt hij de wapens van het Evangelie.

Hoe moeten wij ons dit alles voorstellen? Ongeveer als volgt: stel dat ik word verzocht tot zonde en ik sta in dubio of ik erop in zal gaan of niet. Ik begin na te denken. Volgens het argument van zelfbehoud denk ik als volgt: Als ik deze zonde bega weet ik dat deze, indien zonder vergeving, mijn ondergang zal worden en ik voor eeuwig verloren zal gaan. Daarom smeek ik God om genade te verlenen opdat ik staande blijf.
Als ik met de wapens van het Evangelie strijd, zo stelt Owen, redeneer ik als volgt: Ik word op dit moment verzocht Gods heerlijkheid geweld aan te doen en in opstand te komen tegen Zijn oneindige majesteit en goedheid. Ik word verzocht om het bloed van Christus te verachten door deze misdaad te plegen. Daarom pleit ik bij God op het bloed van Christus voor reiniging en bewaring en bid ik om een groter en indringender beeld van Zijn heerlijkheid.

Verzoening
De scherpe, doch pastorale en warme schrijfstijl van Owen getuigt van zijn verlangen om mensen handreikingen te bieden tot het duurzaam strijden tegen de zonde. Het lijkt wel redelijk om de hel en eeuwige verdoemenis als een soort stok-achter-de-deur te gebruiken maar het is ontoereikend. Het levert een zeer oppervlakkige geestelijke gesteldheid op.
Stel jezelf eens de vraag of je aan jezelf kunt uitleggen wat Bijbelse verzoening inhoudt. God heeft Zich met ons verzoend! zo horen we vaak. Maar wat betekent dat voor jou? Hoe diep dringt dat antwoord door? Hoeveel reikwijdte heeft het? Kom je niet verder dan alleen maar het argument dat Jezus voor jouw zonden gestorven is, zodat jij nu niet meer naar de hel hoeft te gaan? Owen zou zeggen dat dit een zeer oppervlakkige visie op de verzoening is! Natuurlijk – verlossing van de toorn van God (de hel) is een wezenlijk onderdeel van de verzoening, maar we doen de waarheid aangaande de verzoening tekort door de bevrijding van de hel tot de kern te maken.
Een kostbare tekst met veel betekenis is Romeinen 5:8. ‘God echter bevestigt Zijn liefde voor ons daarin, dat Christus voor ons gestorven is toen wij nog zondaars waren.’ Kernachtiger kan het niet geformuleerd worden! Paulus schrijft hier wat verzoening inhoudt: God verkondigt door het lijden en sterven van Christus vrede tijdens de oorlog aan Zijn vijanden [dat zijn wij]. Verzoening is de strijdbijl neerleggen. De strijd staken. Vrede verkondigen, terwijl het nog oorlog is. Hier zien we hoe groot en goed onze God is! Dit is dezelfde God, waarvan Jozef zei: ‘Hoe kan ik zo’n groot kwaad begaan en zondigen tegen de Heere?’ En John Owen zou aan ons vragen: ‘Nu je weet dat de Almachtige jou vrede heeft verkondigd door Zijn Zoon, waarom zou jij jouw strijdbijl niet neerleggen en Zijn heerlijkheid nog langer tarten?’

Deze manier van denken heeft alles te maken met een Godgecentreerde blik. God roept ons niet op om krampachtig de zonde te bevechten omdat onze ziel verloren dreigt te gaan – hoewel dit wel waar is. God wil dat wij ons bewust worden dat Hij het Middelpunt van alles is. Alles is immers door Hem, voor Hem en tot Hem geschapen. Hij wil dat wij weten met Wie wij van doen hebben. Hij wil dat wij weten wat het betekent om Zijn heerlijkheid aan te vallen. Wij kunnen in de strijd tegen de zonde zoveel liefde voor onszelf en onze ziel koesteren, dat we de heerlijkheid van God compleet negeren. De vraag is echter of wij onszelf dan wel werkelijk liefhebben. No holiness, no heaven, zo luidt een kort, maar kernachtig citaat dat ooit de titel van een boek vormde. Owen zou het daarmee eens zijn:

‘Er is geen inbeelding waarin de mens blinder of dwazer is, en er is er geen zo schadelijk als deze – dat mensen die niet gereinigd, gerechtvaardigd, niet geheiligd zijn in hun leven, erna in die staat van heerlijkheid opgenomen zullen worden die bestaat uit het genieten van God. Dergelijke mensen kunnen God niet genieten en God zou ook geen loon voor hen zijn. Heiligheid wordt volkomen gemaakt in de hemel: maar het begin ervan is zonder uitzondering beperkt tot deze wereld. God leidt niemand naar de hemel dan degenen die Hij heeft geheiligd op aarde. Dit levende Hoofd zal geen dode ledematen toestaan.’

Strijd met de wapens van het Evangelie. Je zult ze nodig hebben. Leg je ijverig toe op het meer zicht krijgen op Gods grootheid, Zijn heerlijkheid en het werk en Persoon van Christus – Die Hij de wereld inzond om jou vrede te verkondigen. God heeft je niet slechts uit het koninkrijk van de duisternis gered, maar Hij heeft je in het Koninkrijk van Zijn Geliefde Zoon geplaatst om tot eer van Hem te leven. Hoe ouder een gelovige wordt, des te meer gaat Christus voor die persoon betekenen. Het geloof begint inderdaad als een mosterdzaad – Christus wordt aangenomen tot eeuwige zaligheid. Maar vervolgens zal het kleine zaadje uitgroeien tot een sterke boom. Daarom kan ik mij ook moeilijk voorstellen dat een gelovige na achttien jaar Christus nog steeds op dezelfde manier ziet en ervaart als toen hij voor het eerst geloofde. Hoe meer iemand met Christus leeft, des te intiemer wordt de band en des te dieper wordt het zicht op Wie Hij werkelijk is. We moeten ons er niet gemakkelijk van af maken door te zeggen dat iemand het leven met Christus heeft, omdat nog steeds, na al die jaren (of minstens een lange tijd) dat zaadje te zien is – er had allang iets van een plant of boom moeten staan!

Het advies van Owen: leer Gods heerlijkheid meer en meer kennen want dat zal je enerzijds helpen om een scherper beeld van Gods genadige liefde in Christus en zonde te geven en het is anderzijds de heiligende voorbereiding op de toekomende wereld, welke wij weldra verwachten.


Voor geïnteresseerden is het boek Overcoming Sin & Temptation gratis te downloaden.