Gehoorzaamheid als zegen

Vanmorgen las ik weer een gedeelte uit Psalm 119; om precies te zijn de verzen 49 tot en met 56.
Mijn voornemen is om van alle overdenkingen naar aanleiding van deze Psalm een boek te vormen. Daar gaat uiteraard enige tijd overheen, maar sommige ontdekkingen zijn zó schitterend, dat ik soms al korte impressies kan geven en tegelijk hoop ik dat het worstelende en strijdende christenen verder helpt.

Geestelijke duisternis is reëel
Vers 49-56 spreken van geestelijke duisternis. Het is geen vraag óf een christen in geestelijke duisternis kan verkeren. Die vraag wordt in Psalm 119 – en niet alleen in dit gedeelte! – luid en duidelijk beantwoordt: ja! In dit gedeelte wordt de geestelijke duisternis veroorzaakt door goddelozen, wat de psalmist ertoe brengt te stellen dat hij een “vreemdeling” is (vers 54). Voor veel christenen zal dit woord bekend in de oren klinken. De wereld gaat echt niet naar ons lachen; forget it. Vanuit politiek Den Haag voelen christenen steeds meer speldenprikjes; er wordt in zekere mate op de sluizen van ongerechtigheid geramd, en de vraag is niet of, maar wanneer de sluis van wetteloosheid dermate wijd open gaat staan, dat christenen hier de rekening voor gaan betalen. We komen steeds meer alleen te staan en steeds meer onder vuur te liggen. Onze rechten worden steeds meer uit handen genomen en we worden neergezet als een stel principiële bekrompen figuren, die net doen alsof wij niet barmhartig zijn voor mensen met een homoseksuele geaardheid, mensen die abortus laten plegen of mensen die niet meer willen leven. Dit zijn allemaal speldenprikjes en ik verwacht in de nabije toekomst zeker geen verbetering in deze situatie. We kunnen ons er maar beter op voorbereiden dat moeilijke tijden voor de deur staan en dat we zo langzamerhand terugkeren naar de situatie van christenen in de eerste eeuw. Uitgeworpen, tegendraads, moeilijk, zich niet onderwerpend aan het dictatoriale gezag van de keizer. Want wat zou er gebeuren, beste christen, wanneer de meerderheid van ons land gaat roepen dat niet alleen de Koran, maar ook de Bijbel een fascistisch boek is? Pas op! Voor je het weet zijn de pijlen op jou gericht.

Geestelijke duisternis en een hoopvol, dierbaar Woord van God
Terug naar de psalmist. Hij voelt ook dergelijke speldenprikjes. Misschien zijn het wel speldenprikken, want hij spreekt over ellende. In ieder geval ervaart hij spot en hoon, omdat hij trouw God wil volgen.
Het bijzondere aan deze psalmist vind ik de manier waarop hij bidt tot God: “Denk aan het woord gesproken tot Uw dienaar, waarop U mij deed hopen.”
Ik weet niet of jij momenteel in geestelijke duisternis verkeert. Maar als dat zo is, zou je dan een moment terug kunnen denken aan een specifieke gebeurtenis in jouw leven, waarbij een Bijbelgedeelte of tekst heel dierbaar voor is geworden? Een Bijbelgedeelte dat het vuur aanwakkerde om vol overtuiging achter Christus aan te gaan?
Wanneer wij bezig zijn met pastorale counseling, hebben we al snel de neiging Gods beloften naar de toekomst te trekken. Dan gebruiken we Zijn Woord als het ware als een soort wishful prophecy. De psalmist doet hier opmerkelijk genoeg niet aan mee. Hij zit in duisternis, hij heeft verlossing nodig en toch is het enige wat hij van God vraagt de vervulling van een gesproken woord in het verleden. Op de één of andere manier geeft dat hoop aan hem, zoals ook blijkt uit vers 50. Hij kijkt enkel terug: “Dit is mij tot troost in mijn ellende: dat Uw belofte mij levend heeft gemaakt.” Er is in het verleden iets gebeurd; God heeft in het verleden verlossing gebracht. En in de huidige duisternis is het verlossingswerk van toen de troost voor nu. Hij bidt als het ware om een nieuw verlossingswerk, maar spreekt tegelijkertijd ook over het oude verlossingswerk als zijn enige bron van troost en hoop. Het zegt alles over zijn vertrouwen op de onwankelbare trouw van God.

Geestelijke duisternis en teleurstelling over gemiste zegeningen
Wat ik nu ga schrijven, is een interpretatie op grond van de Engelse Bijbelvertaling (de ESV); de Herziene Statenvertaling geeft dit element anders en minder duidelijk weer. Maar ik ben er wel door aan het denken gezet.
Als je een beetje in elkaar zit zoals ik, dan denk je als christen dat je toch wel minstens gezegend moet worden wanneer je de weg van gehoorzaamheid gaat, achter Christus aan. Herken je dit? Je doet hard je best: je neemt je verantwoordelijkheid op het werk, je leest je Bijbel, je bezoekt de kerkdienst en probeert geestelijk bezig te zijn.
Dan komt de tegenslag. Je verwacht bepaalde zegeningen. Maar het blijft stil. Er komt niets. Sterker nog, soms wordt je iets afgenomen. Helaas, geen zegeningen waar ik op zat te hopen.
Mijn ervaring is dat deze verwachtingen zich juist in momenten van geestelijke duisternis keihard tegen je kunnen keren als een boemerang. Ik werp de boemerang van gehoorzaamheid uit, en krijg er – net als de psalmist – enkel een klap van terug. Waar blijft toch al die zegen na gehoorzaamheid?
De psalmist geeft het antwoord in vers 56. Ditmaal gebruik ik de vertaling vanuit het Engels:

“Deze zegen is mij ten deel gevallen, dat ik Uw bevelen bewaard heb.”

Waar blijft die zegen na gehoorzaamheid? “Nou,” zegt de psalmist, “die héb je al!” Maar hoe dan? “Nou,” zegt de psalmist opnieuw, “kijk eens naar jouw gehoorzaamheid en trouw in je leven met God! Is dát geen zegen? Je bent immers een vreemdeling!”
En dan blijft het pijnlijk stil. Ja, is dát geen zegen? Welke christen heeft ooit weloverwogen bedacht dat gehoorzaamheid aan God op zichzelf al een zegen is? Ik nauwelijks, moet ik heel eerlijk bekennen. Misschien ligt het aan onze interpretatie van Deuteronomium 28, waar wordt gesproken over zegen en vloek; wat het ook is, ik heb hier nooit zo bij stilgestaan. Wanneer je bewuster stilstaat bij deze kerngedachte (“Gehoorzaamheid aan God is de zegen”) gaat Deuteronomium misschien ook op een andere manier voor ons leven.
Het zou niet verkeerd zijn om gehoorzaamheid en zegeningen niet langer als twee gescheiden zaken te zien; door dit te doen vormen we – onbedoeld, onbewust? – een welvaartsevangelie en rechtvaardigen we de gemene gedachte dat we toch echt wel iets positiefs voor onze gehoorzaamheid terug dienen te krijgen. Gehoorzaamheid is niet de weg naar zegeningen, gehoorzaamheid is zelf de zegen. En daar mogen we als christenen in de wereld van 2016 veel bewuster bij stilstaan!

Five Christian Hedonist Flashpoints in 2015 from Desiring God on Vimeo.

By John Piper. © Desiring God Foundation. Source: desiringGod.org