Bijbelse counseling [4] Tussen gebrokenheid en herstel

Over lijden in deze tegenwoordige wereld

Een tijdje geleden bestudeerde ik Romeinen 5:1-11, het geweldige gedeelte over de rechtvaardiging van zondaren door het geloof in Jezus Christus. De verzen 3-5 troffen me. Dat is een bijzonder, vreemd vervolg op de heerlijke triomfwoorden van vers 1:

“En dat niet alleen, maar wij roemen ook in de verdrukkingen, omdat wij weten dat de verdrukking volharding teweegbrengt, en de volharding ondervinding en de ondervinding hoop. En de hoop beschaamt niet, omdat de liefde van God in onze harten uitgestort is door de Heilige Geest, Die ons gegeven is.”

Dat deze verzen mij troffen, heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat ik deze in het Engels las, en daar staat het volgende:

“Not only that, but we rejoice in our sufferings, knowing that suffering produces endurance, and endurance character, and character produces hope, and hope does not put us to shame, because God’s love has been poured into our hearts through the Holy Spirit who has been given to us.” (ESV)

Wat is hier aan de hand? Deze belijdenis is zó tegengesteld aan wat we vandaag de dag gewend zijn. We willen een kwalitatief langer leven, en als we er geen doel meer in zien, willen we er een einde aan kunnen maken.
En hier is een man die zich – ik houd me aan de Engelse termen – verblijdt in het lijden? Wat is er met Paulus aan de hand? En hoe moeten we zijn blijdschap in het lijden verbinden met Bijbelse counseling?

Verblijden in het lijden als ontwerp, niet als object
De eerste conclusie die we moeten trekken is dat geen enkel mens in de Bijbel wordt opgeroepen om zich te verblijden in het lijden op zich. Niemand wordt opgeroepen verheugd te zijn vanwege ziekte. Niemand wordt opgeroepen blij te zijn met het verlies van dierbaren. De Heere Jezus huilde toen hij op weg was naar het graf van Lazarus (Johannes 11:35). Ziekte is geen object om je over te verblijden en de dood evenmin. En Paulus wil ook helemaal niet dat we zo gaan denken. Maar waarom schrijft hij dan dat “wij [hij projecteert dit direct op christenen in het algemeen, niet alleen hijzelf] ons verblijden in ons lijden?”
Voor het antwoord moeten we de “ketting” gaan onderzoeken die hij aan het maken is. De ketting is opgebouwd uit verschillende stukjes, die met elkaar verbonden zijn. Deze ziet er volgens vers 3-5 zo uit:

Verdrukking (Lijden) → Volharding → Ondervinding (Karakter) → Hoop

In totaal noemt Paulus vier onderdelen van deze ketting. Het begint bij lijden, verdrukking en eindigt met hoop. Het begint dus ogenschijnlijk met iets negatiefs (lijden) en eindigt met iets positiefs (hoop). Hier ligt een belangrijk inzicht om te kunnen verklaren waarom Paulus zich kan verblijden in het lijden. Hij presenteert het lijden of de verdrukking als iets wat een positief doel dient met het oog op het einde. En dit einde is de hoop van iedere christen. Wat is die hoop? Vers 5: “En de hoop beschaamt niet, omdat de liefde van God in onze harten uitgestort is door de Heilige Geest, Die ons gegeven is.” Met andere woorden: de hoop is dat wij door het bloed van Jezus Christus en het ontvangen van de Heilige Geest voor eeuwig deel mogen zijn van Gods huisgezin. Wij mogen voor altijd bij Hem zijn. Dát is onze hoop en Christus is het Fundament daarvan. Paulus verblijdt zich dus niet in ziekte of stokslagen op zich, maar omdat hij weet dat die ziekte en die stokslagen zullen meewerken voor de vaste hoop, zijn uiteindelijke verlossing.

Eén hoop, twee gezichten
We zouden hier een punt kunnen zetten en het verhaal beëindigen. Maar praten, spreken en schrijven over lijden is nooit gemakkelijk en de laatste punt kunnen wij niet zetten; God zet die (Openbaring 19:1-5; 21:5-6). De vraag is hoe we positief naar het lijden kunnen kijken, zoals Paulus dat in Romeinen 5:3-5 beschrijft. Hoe ga je om met het lijden dat iemand doormaakt? Hoe benader je de situatie waarin iemand fysiek, psychisch of geestelijk lijdt? Wat zeg je tegen zo iemand? Hoe kun je op een Bijbelse wijze met iemand optrekken?
Wat opvalt in Romeinen 5:1-5, is dat Paulus de hoop van christenen op twee manieren benadert. De eerste benadering is feitelijk: door het bloed van Jezus worden Gods kinderen verlost. De tweede benadering is ondervindend: hoop wordt uitgewerkt door het werk van Gods Geest in het leven van gelovigen.
Met andere woorden: de eerste vorm is een feitelijke voorstelling, waarbij Gods beloften worden bekeken. In dit geval is de belofte te vinden in vers 2: “Door Hem [Jezus] hebben wij ook de toegang verkregen door het geloof tot deze genade waarin wij staan, en wij roemen in de hoop op de heerlijkheid van God.”
De tweede vorm, die ondervindend is, lezen we in vers 3-5: “En dat niet alleen, maar wij roemen ook in de verdrukkingen, omdat wij weten dat de verdrukking volharding teweegbrengt, en de volharding ondervinding en de ondervinding hoop. En de hoop beschaamt niet, omdat de liefde van God in onze harten uitgestort is door de Heilige Geest, Die ons gegeven is.”
Maar wat heeft het geloof in het bloed van Christus nu te maken met het lijden in de tegenwoordige wereld? Waarom benoemt Paulus beide aspecten in één gedeelte? Laten we eens kijken naar beide vormen.

A: Christus, de Grond voor onze hoop
Wanneer we kijken naar de grond voor onze hoop, zien we dat Paulus in alles wijst op iets buiten ons. Wij vertrouwen een Persoon. Wij hebben onze hoop gevestigd op Jezus Christus, Die Zijn leven en bloed gegeven heeft, om ons te redden van Gods toorn over de zonde, die over deze wereld komen zal wanneer Christus terugkomt (zie 2 Tessalonicenzen 1:3-12). Dit verlossingswerk van Jezus is het bewijs van Gods liefde voor zondaren, die in ons hart wordt bevestigd door de Heilige Geest (vers 5 en 8).

B: Lijden, het pad naar vervulling van onze hoop
Ook in het leven van de gelovigen die op Christus vertrouwen, is er lijden. Vertrouwen op het verlossingswerk van Jezus neemt het lijden van Gods kinderen níét weg. Maar het lijden heeft in het leven van Gods kinderen wel een bijzondere functie. En die functie beschrijft Paulus in de “ketting” van vers 3-5. Hoe tegennatuurlijk en vreemd het voor ons ook mag klinken, lijden werkt wel degelijk mee voor onze uiteindelijke hoop en verlossing. Paulus kijkt niet naar het lijden zelf, maar naar wat het uitwerkt. Die kennis maakt hem verheugd. Hij maakt als het ware een rekensom, waarvan het antwoord “hoop” is. Maar waarom? Wat wil God bereiken met het lijden in het leven van Zijn kinderen? Volharding en karakter. Je word als het ware gehard (en hopelijk niet verhard) door het lijden. De hoop wordt steeds nadrukkelijker en standvastiger op jouw karakter gewerkt.

Lijden: Gods middel om jou veilig te brengen waar Hij je hebben wil
Wat zeggen we dan in Bijbelse counseling tegen iemand die lijdt? Wees voorzichtig met uitspraken van concrete aard. Zeg nooit dat het een directe straf op een bepaalde zonde is, of dat God iets wil duidelijk maken. Het kán wel, maar we moeten nooit uit onszelf een dergelijke boodschap overbrengen. Houd altijd deze hoopgevende gedachte vast wanneer je zelf lijdt of iemand anders door lijden heen gaat: God doet in jouw leven wat nodig is om jou uiteindelijk bij Hemzelf te brengen. Is het niet opmerkelijk dat Paulus in dit gedeelte geen waarde lijkt te hechten aan gezondheid, voorspoed en geluk? Hij is maar op één ding gericht: de hoop op Gods heerlijkheid, verworven door het bloed van Jezus. En als God het lijden wil gebruiken om mij daar uiteindelijk veilig te brengen, is dat alleen maar winst. Hij verlangt veel meer naar de volharding in de wedloop van het geloof, dan naar aards geluk. Zó redeneert Paulus. Een adembenemende gedachte. Om stil van te worden.

Gelijkvormigheid aan Jezus
Gods wegen zijn onpeilbaar. Waarom Hij dingen doet, motiveert Hij niet altijd. Toch mogen we in Bijbelse counseling voorzichtig grote lijnen benadrukken. Alle grote lijnen komen uiteindelijk terecht bij Gods grote verlossingsdoel: gelijkvormigheid aan het beeld van Christus.

1. Volharden in lijden is volgen in de voetstappen van Jezus
Wij stellen ons vaak de vraag waarom ons iets overkomt. Stellen wij ook de vraag waarom Jezus leed? Hij is volmaakt, perfect. Er is geen spoor van duisternis in Hem. En toch ging Hij dwars door het lijden heen. Hij droeg Zijn kruis, liet Zich uitschelden en geselen, liet Zich aan het kruis slaan en bespotten. Als wij lijden, overkomt ons in dit opzicht niets vreemds (zie Johannes 15:18-21).

2. Volharden in lijden is tot welzijn van anderen
De reden dat Jezus leed, kan worden verstaan in de essentie die ik net kort heb weergegeven: God brengt ons daar waar Hij ons hebben wil. Christus leed en stierf om óns voor eeuwig bij Hem te hebben. Met andere woorden: Zijn lijden heeft ons verlossing gebracht. Hij leed voor ons welzijn. Op die manier mogen we ook ons eigen lijden interpreteren. Hoe onbegrijpelijk of pijnlijk het ook is: God heeft ons welzijn ermee op het oog. En niet alleen dat van ons zelf, maar ook dat van medechristenen. Lijden kan ons inlevingsvermogen naar anderen toe vergroten en verfijnen. Wat een getuigenis ben je, als God de volharding en het karakter uitwerkt in jou en iedereen om jou heen de hoop op Zijn heerlijkheid ziet! Dit kan voor anderen serieus van grote betekenis zijn. Er zit een mysterie in het lijden van Gods kinderen, dat ten goede gekeerd wordt tot welzijn van andere mensen.

3. Volharden in lijden wordt beloond
Als God ons door het lijden heen brengt waar Hij ons hebben wil, mogen we ook zeker uitzien op de beloning. God Zelf is de Beloning. Jezus is de Beloning. We zullen voor eeuwig bij Hem zijn en met Hem leven.

4. Volharden in lijden doet Gods eigenschappen schitteren
Lijden confronteert ons met vragen, waar God het antwoord op wil zijn. Hij wil Zijn trouw tonen, Zijn macht, Zijn rechtvaardigheid, Zijn heiligheid, Zijn liefde, Zijn barmhartigheid en Zijn geduld. Hij vraagt ons niet dat we gericht blijven op het pijnlijke, teleurstellende karakter van het lijden, maar dat we Zijn eigenschappen zien schitteren. En als je ze ziet, koester ze in je hart. Het zijn tekenen van Zijn genade.

Antwoorden op vragen over het lijden zijn niet gemakkelijk te geven. Maar wanneer we in alle omstandigheden bereid zijn om Gods eigenschappen te bestuderen en de moed hebben om lijden als winst te zien voor onze uiteindelijke verlossing, zal Gods Geest de volharding en het karakter uitwerken, zoals Paulus dat in Romeinen 5:1-5 beschrijft. Zo mogen we ook in Bijbelse counseling hoopvol met de lijdende persoon optrekken. Misschien zwijgend. Of weinig sprekend. Maar met de zekerheid dat God bezig is om de verlossing in het leven uit te werken, die Christus met Zijn bloed heeft verworven.


Dit artikel is onderdeel van een serie. Lees hier de andere delen:
Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 5