Jeugdige begeerten, zuivere harten en zinloze discussies

Geestelijk volwassen van mening verschillen

Probeer je eens een levendige voorstelling te maken van de volgende situatie: acht christelijke mannen zitten verspreid over vier tafels in een ruimte van tien bij zes meter. Ze hebben hun Bijbel openliggen bij een controversieel gedeelte – laten we zeggen: Openbaring 20, over het duizendjarig vrederijk – en proberen elkaar te overtuigen van hun eigen gelijk. Het gesprek begon met gebed en het zingen van twee liederen, maar inmiddels is de discussie zó hoog opgelopen, dat degenen die buiten voorbij lopen stemgeluiden kunnen horen. Acht volwassen kerels buigen zich vol verontwaardiging – want “waarom snappen die andere zeven toch niet wat ik wél zie?” – over een Bijbelgedeelte en maken emotionele arm –en handgebaren die getuigen van onbegrip en ongeduld.

Een incidentje? Waarschijnlijk niet. In de christelijke wereld wil het vuur van de discussie nogal eens flink worden uitgebreid door het toevoegen van theologische olie. De zaak dreigt volledig uit de hand te lopen. Het niveau van de discussie is afgegleden van een theologisch gesprek tot een moddergevecht waarbij vol op de man wordt gespeeld. De tekst wordt niet behandeld of gelezen; in plaats daarvan passeren allerlei persoonlijke verwijten de revue. Een crisis ligt op de loer.
Helaas zijn dit geen fictieve beschrijvingen. De relaties tussen christenen onderling kan behoorlijk onder druk komen te staan door dit soort nare gebeurtenissen. Vriendschappen worden verbroken. Kerkenraden vallen uit elkaar. Kerken scheuren. Wat overblijft is een gepolariseerde bende die vooral bezig is het eigen gelijk – in eigen kring uiteraard – stevig te benadrukken.

Wat discussies blootleggen – behalve meningsverschillen
Moeten christenen met elkaar kunnen discussiëren? Dat hangt af van wat je bedoelt met discussiëren. Ik vind een “theologisch aftastend gesprek” meer tot de verbeelding spreken. Als er nog nét geen lichamelijk letsel toegebracht wordt tijdens een pittige discussie, dan mag het duidelijk zijn dat een christen niet goed bezig is. Van mening verschillen mag, elkaar (bijna) het ziekenhuis inslaan is waanzin.
Toch geloof ik dat discussies voordelen hebben. Voordelen waar christenen waarschijnlijk niet vaak over nadenken.
Bij discussies staren mensen zich vaak blind op de inhoud. Ergens geheel begrijpelijk, want discussies draaien uiteraard altijd om de inhoud. Er is echter een andere manier om naar discussies te kijken. En deze manier vinden we in 2 Timotheüs 2:22-26:

“Maar ontvlucht de begeerten van de jeugd. Jaag rechtvaardigheid, geloof, liefde en vrede na, samen met hen die de Heere aanroepen uit een rein hart. En verwerp de dwaze en onverstandige strijdvragen, in het besef dat zij conflicten voortbrengen. Een dienstknecht van de Heere moet geen ruzie maken, maar vriendelijk zijn voor allen, bekwaam om te onderwijzen, en iemand die de kwaden kan verdragen. Hij moet met zachtmoedigheid hen onderwijzen die zich verzetten. Misschien geeft God hun eens bekering, zodat zij tot erkenning van de waarheid komen en zij weer mogen ontwaken uit de strik van de duivel, door wie zij levend gevangen waren om zijn wil te doen.”

Het opvallende aan Paulus’ woorden is dat hier – buiten de onvermijdelijke meningsverschillen – nog iets zichtbaar wordt: de al dan niet werkzame aanwezigheid van de Heilige Geest.

Gezindheid belangrijker dan gelijk
Alleen al het geheel van vers 22 vormt een ontzettend sterk contrast. Vers 22a spreekt over de “begeerten van de jeugd.” Paulus stelt uitdrukkelijk dat deze gemeden moeten worden. Dat is nogal moeilijk, wanneer je bedenkt dat deze begeerten zich in jou als mens bevinden. Het zit in je. Wil je hier met een grote boog omheen kunnen lopen, dan zal je voor een deel dus met een grote boog om een deel van jezelf heen moeten lopen. En dat is wat Paulus hier wil zeggen. Geef het geen voeding. Ga er niet in mee. Laat je er niet compleet door in beslag nemen.
En dan vers 22b. Daar wordt melding gemaakt van vier deugden, vier kernwaarden van een christelijk karakter – de godsvrucht. Dit zijn gerechtigheid, geloof, liefde en vrede. En dat niet alleen: Paulus spreekt over een gemeenschap die de Heere als één geheel met een zuiver hart aanroept.
Dus tegenover de “begeerten van de jeugd” staat een “zuiver hart.” We hoeven niet lang na te denken om de vraag te kunnen beantwoorden wat de meeste voeding krijgt tijdens discussies. Zelden leveren felle discussies goede vruchten op. Het is dan ook niet vreemd dat Paulus in vers 23 stelt dat een christen niets van doen moet hebben met “dwaze en onverstandige strijdvragen.” Het zorgt in de meeste gevallen toch voor conflicten!
Het nut van discussies zit hem niet zozeer in het aspect van de inhoud, maar is vooral een goede graadmeter voor geestelijke volwassenheid. Hoe dan? Door te zien naar de vrucht van de Heilige Geest in gerechtigheid, geloof, liefde en vrede. Je kunt het gelijk aan jouw kant hebben, maar op hetzelfde moment bezig zijn het werk van de Heilige Geest te blussen door al ruziënd en als onruststoker gesprekken te voeren.

Het nut van bekering is de zin van discussie
Wanneer we de confrontatie zoeken met iemand die anders over bepaalde zaken denkt, moeten we altijd beseffen dat niet de theorie van de discussie de uiteindelijke waarde ervan bepaalt. “Ja, maar,” hoor ik nu iemand zeggen, “juist bij discussies gaat het toch om de inhoud?”
Ja, zoals wij hier invulling aan geven wel. Maar als je goed leest wat Paulus schrijft in 2 Timotheüs 2:25-26, kom je erachter dat het hem niet uitsluitend om de theorie gaat. Het gaat om levensstijl. Om bekering. Wanneer is een discussie of pittig gesprek nuttig? Als er aanleiding is iemand tot de orde te roepen. Wanneer iemand zich moet bekeren van een zonde of een opvatting die indruist tegen de kern van het Bijbelse getuigenis, is dit een goede, Bijbelse basis om een – als het moet – pittig gesprek te voeren.
Je voelt al wel aan dat het belang van deze zaken vele male verder reikt dan een bepaalde visie op eindtijd, doop, Israël of de gaven van de Heilige Geest.
Als ik de kinderdoop zou verdedigen, of ik zou geloven in een letterlijk duizendjarig vrederijk op aarde, dan heeft dit totaal geen gevolgen voor de manier waarop ik mijn belastingpapieren invul. Het heeft geen enkele invloed op mijn huwelijkstrouw. Het heeft geen gevolgen voor de manier waarop ik mijn dagelijks werk doe.
Als ik echter ga verkondigen dat de opstanding al heeft plaatsgevonden, dat Christus al is teruggekomen en ik daarom geen enkele zonde meer doe – waardoor ik alles kan goedpraten, ook de zonde – dan mag er wel een stevig gesprek gevoerd gaan worden. Waarom? Omdat mijn opvattingen zó haaks staat op de boodschap van het Evangelie en de realiteit van deze gebroken schepping, dat ik meer kwaad dan goed bijdraag aan het getuigenis van de Kerk.

Positie in Christus, niet in denominaties
Ik ken reformatorische én evangelische christenen met wie ik een geestelijke band ervaar. Verschillende opvattingen over doop, eindtijd, Israël of de charismata – de gaven van de Geest – zijn totaal geen bedreiging voor deze geestelijke band. Waarom niet? Omdat we vanuit de Schrift weten en erkennen dat wij door het geloof in Christus één zijn met elkaar en we de hartelijke liefde voor onze Verlosser en Heere én voor elkaar ervaren. Geen twist over welk secundair onderwerp – want daar hebben we het over – kan deze band verbreken. Het vraagt om het werk van de Heilige Geest dat christenen over deze drempels heen kunnen stappen en bereid zijn de toenadering te zoeken waar God Zelf de grond heeft gelegd: in Jezus Christus.
Ik hoef mijn identiteit niet te verloochenen, en ik mag – mits goed gefundeerd, na alle argumenten te hebben gewogen – uitkomen voor mijn opvattingen en in nederigheid erkennen dat God dit licht aan mij heeft gegeven door Zijn Woord. Wie je bent als christen en in welke traditie je staat, is uiteindelijk ook een vormingsproces waarbij je leert vragen te stellen en ernaar hongert de antwoorden hierop te vinden.
Wanneer we echter nadenken over onze positie in Christus en de onderlinge band die we als christenen met elkaar mogen ervaren, is de gezindheid vele malen belangrijker dan ons gelijk over onderwerpen van secundair belang. Alleen zó kan de vrucht van gerechtigheid, geloof, liefde en vrede groeien en tot uiting komen.