Het Merg van het Evangelie

Het is fascinerend om te zien hoe een boek uit halverwege de 17e eeuw vandaag de dag nog steeds actueel is. Edward Fisher (vermoedelijk de volledige naam van de auteur; in de titelpagina worden slechts de initialen 'E.F.' weergegeven) rondde in die tijd zijn werk The Marrow of Modern Divinity af. In het Nederlands is het verschenen onder de titel Het Merg van het Evangelie.

Historische context
Het boek neemt duidelijk stelling in een complex vraagstuk, die in de geschiedenis van de Schotse kerk bekend is komen te staan als de Marrow Controversy. Het boek is eerder gedrukt dan het moment waarop de controverse (1717-1722) in de kerk het levenslicht zag. In het Schotland van die dagen bevond de kerk zich in een niet al te gezonde staat. Wetticisme heerste alom en van het leerstuk rechtvaardiging door het geloof leefde alleen op papier – in de praktijk was sprake van legalistische prediking, wat ook wel met moralisme werd aangeduid. In de jaren 1716 en 1717 ontstond een heftige twist rond het leerstuk van de verzoening (is Christus voor allen gestorven of alleen voor de uitverkorenen?), waarin professor Simson van Glasgow een centrale rol speelde. Het was ‘overduidelijk dat hij schuldig was aan het verkondigen van dwaalleer en het gebruiken van dubieuze uitlatingen’, maar werd desondanks van deze beschuldigingen gezuiverd. Dit zorgde alleen nog maar voor meer ophef onder gecommitteerde evangelische broeders, die zich steeds meer zorgen begonnen te maken. In Auchterarder was men zelfs zo bezorgd, dat daar een extra vraag toegevoegd werd voor de kandidaatstellingsprocedure van elke nieuwe dienaar: ‘Ik geloof dat het onjuist en onbijbels is te leren dat wij ons van zonde moeten afkeren alvorens tot Christus te komen.’
Hiermee wilde men duidelijk maken, dat het onjuist is te leren dat iemand zich van zijn zonde dient af te keren voordat God Zijn genade aan diegene verleent. Dit statement is uiteindelijk de motor en twistpunt geworden van de Marrow Controversy. Van het één kwam het ander. In 1717 weigerde een student de hierboven genoemde stelling te bevestigen. Deze casus werd voorgelegd op de Algemene Vergadering van datzelfde jaar. Daar werd besloten dat de stelling veroordeeld diende te worden: men beschouwde het als antinomianisme, een leer die het niet noodzakelijk acht dat iemand vóór de wedergeboorte overtuigd dient te worden van zonde en er dus ook geen schuldgevoelens over hoeft te hebben.

De Marrow-men
Eén van de aanwezigen tijdens deze Vergadering was Thomas Boston. Hij zou uiteindelijk een belangrijke rol spelen in deze controverse. Aan een dienaar van de gemeente te Auchterarder gaf hij het advies om The Marrow of Modern Divinity te lezen. Boston zelf beschouwde het als een waardevol werk, dat volgens hem ‘licht werpt op dit zeer ingewikkelde onderwerp’. Hij heeft persoonlijk gezorgd voor een voorwoord op en aantekeningen bij het werk: hij werd, naast Ralph en Ebenezer Erskine, één van de Marrow-men genoemd. Het Merg van het Evangelie bestaat uit een serie dialogen tussen een jonge Christen, zijn leraar, een legalist en een antinomiaan en gaat in op de essentiële vragen rondom de Tien Geboden (en de rest van de geboden) en Gods volk.

Waarom werden de Marrow-men veroordeeld vanwege hun standpunt? Het had zeer zeker te maken met de wettische staat waarin de Schotse kerk op dat moment verkeerde. Tegenstanders van de Marrow-men werden ook wel Neonomians genoemd, omdat zij het Evangelie zagen als een ‘nieuwe wet’. Men zag het als noodzakelijk dat de geboden gehouden worden, omdat iemand zonder deze gehoorzaamheid uiteindelijk niet zalig zou worden. De Marrow-men daarentegen, spraken van vrije genade: een zondaar ontvangt genade om zich van zijn zonden af te keren, hij keert zich niet van zijn zonden af om genade te ontvangen – dat zou geen vrije genade betekenen, maar voorwaardelijke genade.

Denk niet dat deze discussie beperkt blijft tot de andere kant van de Noordzee of Atlantische Oceaan. Ook in Nederland zijn – al dan niet voor een langer tijd – tendensen waar te nemen die zich rechtstreeks concentreren rond het aanbod van genade, het komen tot Christus en leefregel van de gelovige. Het boek van Edward Fisher is, zij het in het engels, op internet te lezen en daarom toegankelijk.