Standvastig in Christus [1] Een pittige rekensom

Acht het enkel vreugde, mijn broeders, wanneer u in allerlei verzoekingen terechtkomt… (Jakobus 1:2)

Vanuit Jakobus 1:2-8 gaan we stilstaan bij de vraag hoe volharding en vrijmoedigheid in het geloof zich verhouden tot verzoeking en beproeving. Hoe kan een christen werkelijk standhouden? Hoe kan een volgeling van Jezus Christus in het geloof blijven wanneer God in Zijn voorzienigheid omstandigheden toelaat die ons geloof op de proef stellen.
Jakobus heeft hier iets over te zeggen. Eigenlijk valt hij in zijn brief meteen met de deur in huis. Na een korte groet komt hij meteen ter zake.

Harmoniseren wat in conflict lijkt
Het vrijwel direct aansnijden van een pittig thema maakt de ontvangers van de brief meteen wakker. Ze zijn meteen bij de tijd. Jakobus schrijft in vers 2 namelijk dat elke christen in verzoekingen terecht zal komen.
Het woord verzoeking vind ik in dit verband ongelukkig gekozen, omdat het Griekse woord een positieve betekenis heeft; het duidt op een test – je zou kunnen zeggen een experiment. God test Zijn kinderen.
We zien in vers 2 echter dat er twee tegengestelde bewegingen zijn. De eerste is het “enkel vreugde achten” en het tweede is “in allerlei verzoekingen terechtkomen”. Wij kunnen het eerste met ons gevoel niet vatten, omdat het tweede voor ons te pijnlijk is. Ze gaan dwars tegen elkaar in. En tóch roept Jakobus zijn lezers op om deze twee samen te voegen. Beproevingen doen pijn. Ze worden door God gebruikt om ons te testen. Dat doet Hij door middelen weg te nemen of plannen in de war te gooien. Hoe reageren wij dan? Wij zijn in Nederland gewend dat we naar instanties kunnen gaan wanneer we onrechtvaardig behandeld worden, maar stel dat die regelingen wegvallen? En stel dat de overheid zegt: “U bent christen, dus wij sluiten u uit van bepaalde rechten”, hoe zouden wij dan reageren? En hoe reageer jij als de huisarts zou vertellen dat je nog maar een halfjaar te leven hebt? Dat zijn de momenten waarop je echt de pijn voelt van het verliezen van iets wat zo belangrijk en dierbaar voor je is. Iedereen kan God blijmoedig danken voor een nieuw huis, een nieuwe baan of gezinsuitbreiding. Maar wie durft met dezelfde vrijmoedigheid tot Hem te gaan wanneer God ons op de proef stelt?

Harmonie door rekenen
En in die pijn geeft God ons een opdracht: ga rekenen! Hoe dan? Nou, op zo’n manier dat de pijn van het verlies ergens toch een reden tot blijdschap kan zijn. Kan dat dan? Ja, dat kan. Hier komen we later op terug.
Blijkbaar is het bij God mogelijk dat iets negatiefs met een bepaalde berekening tot iets positiefs kan leiden. In ieder geval geeft Jakobus deze rekensom mee als opdracht.
Deze rekensom is geen toverformule. Op dit punt verschil ik van inzicht met de benadering van de zogenaamde groep “Nouthetic counselors”, die bij elk onderwerp en in elke omstandigheid wel een Bijbeltekst weten te vinden en dat meegeven.
Ik ga niet mee in deze lijn, omdat ik onder andere vanuit dit vers een groot belang hecht aan het kunnen maken van de rekensom die Jakobus hier geeft. Een rekensom maken kost tijd. En zo kost ook een berekening in het geloofsleven tijd. En al helemaal als de rekensom bestaat uit twee elementen die ogenschijnlijk onverenigbaar zijn.

Ga er eens rustig voor zitten
Jakobus roept ons op om in de pijn, in de tragedies, in het lijden van ons leven rustig te gaan zitten en een berekening te maken. Nee, we moeten niet onmiddellijk met allerlei Bijbelteksten aankomen om iemand op te peppen.
We maken een grote inschattingsfout wanneer we denken dat we als christen in alle omstandigheden met een grote glimlach rond moeten lopen. De vreugde die Jakobus hier benoemt, is allereerst een rationele blijdschap, die weliswaar zal uitmonden in gevoelsblijdschap – maar het begint met een rationele handeling. In het besef van iets mag ik mij in zware omstandigheden bemoedigd weten. En als dit weten geland is, zal ik uiteindelijk ook wel bemoediging voelen en ervaren, maar dat is hier niet Jakobus’ eerste zorg. Hij wil dat wij de feiten op een rijtje hebben. Hij wil dat we iets gaan begrijpen wat wij van nature nooit zouden kunnen begrijpen. Welke feiten dit zijn, hopen we in de volgende delen te ontdekken.