“Hier is de volharding van de heiligen…”

Geestelijke macht in het boek Openbaring

We hebben drie keer gekeken naar Openbaring 13. Het is een beangstigend hoofdstuk; het is een hoofdstuk waarin de satanische activiteit in deze wereld naar een hoogtepunt lijkt te stijgen. Er lijkt niets van de Kerk in deze wereld over te blijven. Gruwelijke machtshebbers en dictators grijpen naar de macht en eisen absoluut gezag. Wie niet voor hen is, is tegen hen.

Het vermoeiende van eindtijddiscussies
Toch is het de vraag wat we nu werkelijk uit een hoofdstuk als Openbaring als belangrijkste moeten beschouwen. Welke boodschap wil God door Johannes overbrengen?
Het vervelende van dit soort vragen, is dat het gros van de mensen onmiddellijk aan komt zetten met gedetailleerde antwoorden. Sommigen beweren (bijna) zeker te weten uit welke hoek de antichrist komt. Anderen stellen dat ze achter de betekenis van het getal zeshonderdzesenzestig zijn gekomen. Weer anderen zijn druk bezig met alle politieke ontwikkelingen en zien in het huidige Europa de opmaat naar de antichristelijke wereldmacht.
Het probleem is echter dat het boek Openbaring nooit is gegeven om met concrete details te gaan speculeren. Natuurlijk, een boek als Openbaring leent zich uitstekend als een speculatieve puzzel. Toch zegt dit meer over degenen die er zo mee omgaan dan over het karakter en de inhoud van het boek zelf.
Ik durf te stellen dat veel vragen van christenen met betrekking tot de eindtijd achterwege gelaten kunnen worden. Ze doen er niet toe. Ze doen er niet toe, omdat het ze in de volgende twee categorieën vallen:

1) De categorie onbeantwoord – dit is de categorie vragen waarvan je weet dat de Bijbel er geen expliciet antwoord op geeft
2) De categorie ontoepasbaar – dit is de categorie vragen waarvan je weet dat áls ze beantwoord worden, dit nauwelijks impact heeft voor het dagelijks leven

Hoe de “breed-apocalyptische benadering” toepasbaar wordt
De vorige keer heb ik de term “breed-apocalyptische benadering” geïntroduceerd. Deze term betekent dat we bij het lezen van een boek als Openbaring (of het lezen van andere apocalyptische literatuur in de Bijbel) uitgaan van de brede lijn van het verhaal. We houden vast aan de hoofdlijn en weigeren toe te geven aan de menselijke neiging helemaal te focussen op de details. Op het moment dat we ons totaal blindstaren op de termen “beest”, “zeshonderdzesenzestig”, “merkteken” en “het beeld voor het beest”, dan weten we zeker dat de boodschap van Openbaring onduidelijk blijft. Als je deze termen heel gedetailleerd omschreven wil hebben, begin je aan een ondoenlijke opdracht. Het lukt je niet. In Openbaring wordt niet tot in detail vermeld wat deze termen betekenen en wie of wat het moet voorstellen. Wat we wél kunnen doen, is deze termen verbinden met de kenmerken die eraan toegeschreven worden. En dan komen we een stap verder. Dan wordt onze “breed-apocalyptische benadering” werkbaar.

God geeft niet alle antwoorden
Opvallend is dat juist in een boek als Openbaring wordt opgeroepen om als christen je verstand en inzicht te gebruiken. In Openbaring 13 zien we dit ook:

“Indien iemand oren heeft om te horen, laat hij horen.”
(Openbaring 13:9)

“Hier is de wijsheid: wie verstand heeft, laat hij het getal van het beest berekenen, want het is een getal van een mens, en zijn getal is zeshonderdzesenzestig.”
(Openbaring 13:18)

Deze opdrachten zijn wat mij betreft het toonbeeld van waakzaamheid. Een christen dient altijd zelf te werken aan Bijbels inzicht. Een christen dient altijd zelf de Bijbelse wijsheid tot zich te nemen en erover na te denken. Maar hoe doet hij dat concreet?
Laten we eens een aantal termen verbinden aan de kenmerken die eraan worden toegeschreven:

A. Eerste beest → koninklijke macht, godslasterlijke namen, dodelijke wond die geneest, voert oorlog tegen de heiligen
B. Merkteken → getal van een mens dat berekend kan worden, wie het niet heeft kan niet kopen of verkopen, zeshonderdzesenzestig, op rechterhand of voorhoofd
C. Tweede beest → horens als van een lam, spreekt als de draak, wijst op het eerste beest als object van aanbidding

Wanneer we al deze kenmerken op een rijtje zetten, kunnen we deze als volgt samenvatten:

• Dictatoriaal
• Antichristelijk
• Onderdrukkend, dwingend
• Gepresenteerd als goddelijk
• Terug van weggeweest
• Bedrieglijk, misleidend
• Afgoderij
• Christenvervolging

Nu komen we ergens. Want nu hebben we de kenmerken van de termen uit Openbaring 13 omgezet naar werkbare begrippen die tot de verbeelding spreken. Nu komt het aan op het gebruiken van de wijsheid die Johannes in Openbaring 13:9 en 18 bedoelt. Zijn wij nu in staat om Gods boodschap in brede lijn te verstaan? Ja, dat zijn we. Maar het kost denkwerk. Het is puzzelen. Maar niet met de details. We werken vanuit de algemene lijn die Johannes in Openbaring beschrijft.
Het beeld dat deze begrippen oproept, is ontluisterend. Het gaat over dictatuur, onderdrukking, dwangmatigheid, uitsluiting, vijandschap tegen God en Zijn Christus, christenvervolging. Niet de minste thema’s, dacht ik zo.

De essentie van het christelijk geloof
Wat hebben deze thema’s nu te maken met de essentie van het christelijk geloof? Op welke manier verhouden deze thema’s zich nu tot de kern van het Evangelie?
Het mag duidelijk zijn dat Openbaring 13 geen randzaken beschrijft. Het gaat hier niet om een theologisch verschil van inzicht met betrekking tot de doop of aanbiddingsliederen. Dit hoofdstuk gaat om de kern van ons bestaan, omdat het een beeld schetst van een dictatoriale macht, die meent te mogen beslissen over leven en dood.
We hebben hier te maken met een onderdrukkende, dictatoriale macht die zich laat bedienen van zowel misleiding als dwang.
Deze macht eist aanbidding. Deze macht wil als god aanbeden worden. Deze macht lijdt aan het “Genesis 3-syndroom.” Er is vanaf de zondeval een onafgebroken periode aangebroken – en we zitten hier nog steeds in – waarin mensen en menselijke instanties en menselijke machtsinstellingen proberen zichzelf te verheffen als god, om hun wil aan de onderdanen op te leggen. In deze wereld zal dit altijd zo blijven. Pas als Christus terugkomt, zal ermee worden afgerekend.
Iedere christen voelt hier natuurlijk de urgentie. Waar sta ik? Hoe reageer ik, wanneer ikzelf word geconfronteerd met een dictatoriale macht? Buig ik voor het “beest”, of buig ik voor Christus? Ben ik bereid sterven voor Christus, als dat van mij wordt gevraagd? Ben ik bereid tegen de eisen en richtlijnen van de antichristelijke macht in te gaan? Durf ik mijn mond dan open te doen?
In de kern gaat het maar om één vraag: “Wie aanbid ik?”

God vraagt niet om geloof, Hij wil aanbeden worden
Nu wordt het scherp. Hier gooi ik het knuppel in het hoenderhok. Christenen moeten de mond niet vol hebben over geloven – nee, ze moeten zich druk maken over aanbidden. Er moet een moment komen dat een christen naar geestelijke volwassenheid groeit (zie Hebreeën 5:12-14). We kunnen niet onze dagen blijven vullen met het verkondigen van wat de Bijbel “babyvoeding” noemt. We kunnen geen melk blijven drinken. Wat betekent dit concreet? Vul maar in! Pak de hierboven genoemde begrippen er maar eens bij en ga er maar eens mee worstelen. Ga er maar eens over nadenken.
Het riedeltje van “Ja, maar ik ben gerechtvaardigd door het geloof” is nergens goed voor als het niet in staat is het beest uit Openbaring 13 te overwinnen. Kapotte langspeelplaten voltooien de afspeellijst niet; het blijven benadrukken van rechtvaardiging door het geloof overwint de wereld niet. Wat ik hiermee wil zeggen? Onderzoek naar Gods plek in jouw leven. Is Hij werkelijk God in jouw leven? Of is Hij fungeert Hij als middel om de kapotte langspeelplaat van “geloof” en “rechtvaardiging” te laten draaien?
De Kerk van Jezus Christus heeft totaal geen behoefte aan christenen die spreken als een kapotte langspeelplaat. Er moeten christenen opstaan die zichtbaar – dwars tegen de eisen van welke wereldse macht dan ook – God aanbidden en toegewijd zijn aan Zijn wil. Ik ben dankbaar voor christelijke voorgangers en leiders die in hun onderwijs altijd weer uit willen komen bij de essentie van het christelijk geloof: God aanbidden door Jezus Christus. Want dat is in de kern waar Openbaring 13 over gaat. Ja, het gaat over de misleidende politieke macht in de wereld. Ja, het gaat over christenvervolging. Maar in dit alles wordt de vraag gesteld: “Christen, wil jij toegewijd zijn aan de God en Vader van de Heere Jezus, zoals de wereld toegewijd is en zal zijn aan de dictatoriale politieke macht?”
Het is niet een kwestie van “even belijden dat je door geloof gerechtvaardigd wordt.” Nee. Het gaat erom dat we door de leer van de rechtvaardiging door het geloof in verwondering raken over de goedheid en de genade en het geduld van God. En dat wij in Christusgelijkvormigheid zeggen: “Heere, U gaf Uw leven voor mij. Geef dat ik door genade mijn leven voor U mag geven – als dit de prijs is die ervoor wordt gevraagd.” Pas dan kunnen we de betekenis van Johannes’ woorden op waarde schatten:

“Indien iemand oren heeft, laat hij horen. Als iemand in gevangenschap voert, die gaat zelf in gevangenschap. Als iemand met het zwaard doodt, die moet zelf met het zwaard gedood worden. Hier is de volharding en het geloof van de heiligen.”
(Openbaring 13:9-10)