God zoeken in nood, Hem verlaten in voorspoed

Les voor Israël, les voor de Kerk

De geschiedschrijving in het boek Richteren kenmerkt zich door een cirkelbeweging, ofwel patronen die telkens terugkeren: Israël keert zich af van God → God straft hen door de omringende volken te doen opstaan om Israël te onderdrukken → Israël roept God aan om hen bevrijden → God stelt een bevrijder aan, een Richter.
Het boek Richteren maakt er geen geheim van dat God andere volkeren gebruikt om de ongehoorzaamheid van Zijn volk te straffen. De auteur gooit het niet op een akkoordje met de theorie dat het louter toeval is of dat deze zaken buiten God om geschieden. Uiteindelijk wordt de druk van buitenaf zo groot, dat Israel God weer aanroept om hen te bevrijden. In totaal passeren 12 Richters de revue, die de vijandige volken verdrijven.
Het lijkt erop alsof God wordt gebruikt als EHBO-post: Eerste Hulp Bij Onderdrukking. Maar wat zegt dit nu over de geestelijke staat van een volk of natie? Wat is dat toch, dat mensen God aanroepen, doordat dat pressie van buitenaf hen angst inboezemt? En hoe komt het dat mensen in tijden van relatieve vrede, rust en welvaart niet meer naar Hem omzien? Respectabele broeders en zusters, die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, kunnen ervan getuigen: na de oorlog zaten de kerken vol. Tot het niet meer zo nodig leek. Het land was opgebouwd, welvaartsvoorzieningen waren in toenemende mate weer in eigen beheer gekomen en dit alles resulteerde in een ongekende groei. Wat deze tendens betreft, is de kerk niet wezenlijk anders dan het volk Israël in de dagen van de Richters.
Ik moet denken aan een artikel, waarin de verschillen tussen Israël en de Gemeente werden besproken. Als laatste punt werd het volgende genoemd:

Israël wordt vergeleken als de vrouw van JHWH, een echtgenote die vaak ontrouw is (Hosea)
De Gemeente is de geliefde Bruid van Christus, en hoewel met momenten ontrouw, zal zij op een dag worden voorgesteld als smetteloos en onberispelijk

Zie het contrast! Israël wordt neergezet als een vrouw, die vaak ontrouw is jegens haar God, en van de kerk wordt gezegd, dat zij dit met momenten is. Met momenten interpreteer ik als incidenteel, uitzonderlijk. Wat bedoelt men, als men zegt dat de kerk met momenten ontrouw is aan haar Heer? Wat heeft de kerk gedaan met de Bijbelboeken van het Oude Testament? Zij heeft de volgorde drastisch aangepast. De Joodse TeNaCh eindigt namelijk met het boek 2 Kronieken, daar waar 'ons' Oude Testament wordt afgesloten met een profetie aangaande de komst van Elia in Maleachi. Onze rustdag is de zondag, op initiatief van keizer Constantijn, die van het christendom zo nodig een staatsgodsdienst moest maken. Wie denkt dat deze twee gebeurtenissen incidenten zijn: ze waren bedoeld om bewust te breken met de traditie van Joden. Er zijn meerdere heidense invloeden in de kerk dan we op het eerste gezicht zouden denken!
Ook Maarten Luther, één van de grote Reformatoren, ging in de fout. Hij hoopte dat de Joden tot geloof zouden komen, nadat hij de waarheid van de rechtvaardiging door het geloof had ontdekt. Toen hij echter zag, dat dit niet het geval was, schreef hij Over de Joden en hun leugens. En dan de gitzwarte pagina’s in de geschiedenisboeken van 1933 tot en met 1945. Duitse kerken die zich openlijk achter Hitler schaarden (gelukkig zijn er ook andere stemmen geweest, waarbij het leven van Dietrich Bonhoeffer kan rekenen op de meeste bekendheid). En ook in het heden dreigt er opnieuw een dergelijke ontwikkeling plaats te vinden, dat de kerk niet meer onvoorwaardelijk haar steun uitspreekt voor Israel, maar haar oren meer en meer laat hangen naar de zogenaamde Palestijnse christenen (zie bijvoorbeeld het Kairosdocument). Daar waar de gemeente te Rome door de apostel Paulus nog zó was ingeprent om geen hoogmoedig gedrag ten opzichte van de Joden te vertonen en de Joden tot jaloersheid te wekken, heeft zij het Joodse volk vaak juist in het harnas gejaagd en haar laten vallen. Wie wil beweren (en niet alleen aangaande de houding jegens het Joodse volk, maar ook op ethisch en moreel vlak) dat de kerk met momenten ontrouw is geweest?

De kerk ziet meer en meer hoe Nederland en eigenlijk heel West-Europa vervreemd raakt van de boodschap van het Evangelie. Je zou kunnen stellen dat ongerechtigheden ons land overspoelen en die tegen de kerkdeuren aanstormen. Zou het zo kunnen zijn, broeders en zusters, dat de kerk haar Verbond met God op enige wijze heeft veronachtzaamd, heeft verzaakt en is als gevolg hiervan de HEERE langzaam maar zeker Zijn zegenende hand aan het wegtrekken, net zoals bij het volk Israel in de tijd van de Richters, om dit land in handen te geven aan machten die Gode vijandig zijn?