Zie toe, hoe gij redeneert...

Ons Godsbeeld en verlangen

Wat wij zeggen en hoe wij reageren zegt veel over ons Godsbeeld, of wij ons dat nu bewust zijn of niet. De manier waarop wij over God spreken (en schrijven), kan ook ons verlangen verraden. Op de één of andere manier is iets van dit mechanisme ter ore gekomen bij Jakobus. Ook op dit punt maakt hij zich duidelijk zorgen, want hij probeert een misverstand – of is het toch bewust? – uit de wereld te helpen.

Verzoeking brengt standvastigheid, maar komt niet van God
Wat is er aan de hand? Nadat Jakobus de armen en rijken heeft gesommeerd elkaar als gelijkwaardig in Christus te accepteren, keert hij terug tot het onderwerp van de verzen 2 tot en met 4. En wat lezen we vervolgens in de verzen 12-15?

“Zalig is de man die verzoeking verdraagt, want als hij beproefd gebleken is, zal hij de kroon van het leven ontvangen, die de Heere beloofd heeft aan hen die Hem liefhebben. Laat niemand zeggen, als hij verzocht wordt: Ik word door God verzocht. God immers kan niet verzocht worden met het kwade en Hijzelf verzoekt niemand. Maar ieder mens wordt verzocht, als hij door zijn eigen begeerte wordt meegesleurd en verlokt. Daarna, wanneer de begeerte bevrucht is, baart ze zonde, en wanneer de zonde volgroeid is, baart ze de dood.”

Hier is iets heel merkwaardigs aan de hand. Op de één of andere manier suggereert Jakobus dat mensen stellen dat God hen heeft aangezet om de zonde te doen die Jakobus aanwijst en bestraft. Er zijn mensen die God voor hun zondige karretje spannen. Waarom? Omdat mensen de zonde willen en voor zichzelf allerlei redenen bedenken om die zonde te tolereren. En sommigen gaan dan zo ver om te stellen dat God het in dit geval niet erg vind; welnee, Hij zet er juist toe aan! En als dát zo is, wie kan hier dan nog wat tegenin brengen? Nou, Jakobus dus. Omdat de zaken toch wat anders liggen.

“Ik wil zondigen, en heb God nodig voor toestemming”
Neem nu de rijken in de gemeente, die de armen achterstellen. Waarom doen zij dit? Is dit een kwestie van “soort zoekt soort”? Door de hele brief heen lees je dat de rijken in die specifieke gemeente hebzuchtig en hoogmoedig zijn. Ze willen alsmaar meer hebben. En ze weten uit het onderwijs van de apostelen dat het bij volgelingen van Jezus volstrekt onbarmhartig is om zo te handelen. Het mag niet voorkomen in de kerk, en áls het voorkomt, moet het weggedaan worden.
Maar nu komt het probleem. Want misschien wil niet iedereen dit. En dan? Dan gaan ze plausibele argumenten bedenken om toch door te kunnen gaan met het vervullen van zondige verlangens. En blijkbaar is één van die argumenten de volgende: “Ja, maar God heeft mij verzocht om dit te doen…!”
Ken je ze? De mannen die overspel plegen, omdat ze zogenaamd hun eerste vrouw zelf hebben uitgekozen, maar de tweede “door God gegeven” is? Of de rijke, die iedereen financieel benadeelt, zogenaamd om “Gods Koninkrijk financieel te helpen opbouwen”? Of die persoon die beweert dat er gevloekt mag worden, want “God weet toch wel hoe ik mij voel.” Ja, ja – geloof je het zelf?
Jakobus gelooft er helemaal niets van. Lees maar in vers 12-13:

“Zalig is de man die verzoeking verdraagt, want als hij beproefd gebleken is, zal hij de kroon van het leven ontvangen, die de Heere beloofd heeft aan hen die Hem liefhebben. Laat niemand zeggen, als hij verzocht wordt: Ik word door God verzocht. God immers kan niet verzocht worden met het kwade en Hijzelf verzoekt niemand.”

Eerst begint Jakobus over de noodzaak van het overwinnen van verzoeking. Een christen zal verzoekingen overwinnen, dat wil zeggen: hij zal in zijn leven niet in de modder van de zonde blijven rollebollen. Hij kan nog wel zondigen, en dat doet hij ook, maar het is geen rode draad meer in zijn leven, die overal doorheen loopt. En als beloning ontvangt hij de kroon des levens. Hij ontvangt deze van God Zelf.
Hier hebben we Jakobus’ eerste argument te pakken dat verzoeking niet van God komt. God gaat immers geen beloningen schenken voor iets wat je overwint terwijl je er in mee zou moeten gaan!
Het tweede argument heeft betrekking op de Persoon van God; hier gaat het om Wie Hij is. Jakobus zegt: “Er is geen enkel kwaad in God. Geen spoortje, geen vlekje, geen streepje. Zelfs het kleinste deeltje kwaad is vreemd voor Hem. Hij kent het niet. Hij bezit het niet. En als gevolg hiervan kan God ook niet worden verzocht. Het kwaad is voor Hem totaal geen optie ter overweging. Voor ons betekent dit dat Hij van ons ook nooit zal vragen te zondigen. Haal het dus niet in je hoofd te roepen dat de verdeeldheid en puinhoop in jouw gemeente, veroorzaakt door de zonde, een ingeving of opdracht van Gods eigen Geest is.”

De productie van een Godsbeeld
Er zijn dus twee argumenten vanuit God bezien die duidelijk maken dat de verzoeking die wij ervaren absoluut niet van Hem komt. Maar in vers 14 en 15 gaat Jakobus verder:

“Maar ieder mens wordt verzocht, als hij door zijn eigen begeerte wordt meegesleurd en verlokt. Daarna, wanneer de begeerte bevrucht is, baart ze zonde, en wanneer de zonde volgroeid is, baart ze de dood.”

Het probleem is niet dat God ons aanzet om een rommel van ons leven te maken, maar het zijn onze zondige begeerten. Jakobus beschrijft hier het proces van begin tot eind. Het begint met begeerte, en als die bevredigd wordt is daar zonde en wanneer de zonde aanwezig is, brengt ze de dood voort. Die waarschuwing kregen Adam en Eva al te horen in het paradijs, dus dit is totaal geen nieuw concept.
Deze beschrijving van het proces met betrekking tot verzoeking zegt eveneens iets over het Godsbeeld. Denk eens mee met de mensen die hun zonde rechtvaardigen door te zeggen dat God hen in verzoeking heeft gebracht.
God is – oneerbiedig gezegd – de “aanstichter”, Hij is de locomotief die de rest van de trein meeneemt en zo de boel in gang zet. Vervolgens zondigt iemand daadwerkelijk, want God heeft hem zogenaamd verzocht en het zondige verlangen in hem wakker gemaakt. En met dat hij zondigt, volgt de dood.
Wat gaat hier mis? Hier gaat iets heel goed mis! God staat nooit aan het begin van een pad dat eindigt bij de dood. “Zie je nu,” zegt Jakobus als derde argument, “hoe onnadenkend het is te beweren dat God dit proces in gang heeft gezet?”

Mensen kunnen foute dingen over God gaan zeggen; dingen die niet waar zijn. Of dingen die half waar zijn (maar dat is net zo goed helemaal niet waar). Ook binnen kerken – wat schrijf ik? Juist binnen kerken! – kunnen veel verkeerde opvattingen over God leven.
Neem de uitverkiezing. Een prachtige, bemoedigende leer! Sommigen misbruiken deze leer om het komen tot Jezus Christus uit te stellen en leggen de schuld vervolgens bij God: “Hij heeft mij uitverkoren en Hij moet mij dat maar duidelijk maken, anders mag ik niet tot Christus komen.” Vriend, sinds wanneer weerhoudt God jou ervan te komen als Hij jou in Zijn Woord dringend uitnodigt? Is het probleem hier niet dat je eigenlijk gewoon niet tot Jezus wilt gaan?
Andersom kan het trouwens ook. Tijdens een uitzending van Nederland Zingt hoorde ik een tekst voorbij komen die mij ook achter de oren deed krabben. Ook hier gaat het over het komen tot God door Jezus:

“Toe, neem de tijd
Zoek maar rustig en kijk maar om je heen
Ooit zal jij me wel vinden
Want ik laat je nooit alleen
Toe, neem de tijd
En zoek het pad dat liefde heet
Vroeg of laat zal ik je daar ontmoeten
Onvoorwaardelijk,
daar kun je niet omheen

Begrijp me niet verkeerd, ‘k wilde niet wachten
Het liefst zag ik je gist’ren al bij mij
Maar dwingen zou mijn liefde slechts ontkrachten
Juist omdat ik
van je hou laat ik je vrij

Want ik weet dat je ooit hier bij mij uitkomt
Wanneer dat is
dat laat ik echt aan jou
Ik wacht geduldig tot je thuiskomt
Hier op jou”

Dit lied geeft weer woorden aan het andere uiterste: “Kijk eerst maar eens om je heen, je hoeft geen haast te maken om God te vinden, want ooit kom je toch wel bij Hem uit…” Zo’n lied kan gemakkelijk misbruikt worden door mensen die geen afstand willen nemen van de zonde in hun leven: “Ik bepaal toch wanneer ik naar God ga?” Opnieuw: God roept ons dringend op om nu te komen. Dit lied houdt weinig rekening met het feit dat het aardse leven vandaag afgelopen kan zijn. God wordt eigenlijk neergezet als een machteloos iemand, die zo graag wenst dat mensen tot Hem komen, maar hier totaal totaal geen invloed op heeft. In werkelijkheid is het woord “geduldig” niets anders dan lijdelijkheid. Dit weerspreekt de Bijbelse waarheid dat elke bekering het werk van God Zelf is.

Godsbeeld en verlangen: alleen in die volgorde, anders heet het afgoderij
Dit zijn slechts een drietal voorbeelden die laten zien hoe mensen binnen de kerk een verkeerd Godsbeeld communiceren. De vraag moet nu persoonlijk gesteld worden. Waardoor wordt jouw Godsbeeld beheerst en gevormd? Fabriceer jij een god door middel van jouw eigen verlangens? En probeer jij jouw zondige verlangens goed te praten door God voor dit karretje te spannen? Of laat jij jouw verlangens leiden door wat de Bijbel over God zegt? Zeg niet te snel dat je “natuurlijk het laatste doet”, want je bent sneller afgeweken dan je denkt! Wij lopen allemaal het gevaar bepaalde eigenschappen van God te verheffen boven andere en we zijn allemaal geneigd om de gevoelige aspecten van Gods karakter en Woord achter een gordijn te stoppen. Alleen al deze zaken zijn een geweldige verzoeking voor ons beperkte, met zonde besmette verstand.
Wat is het dan prachtig te zien dat God ons beloont wanneer we oprecht en met volharding blijven zoeken naar Wie Hij echt is! Hij beloont degenen die liefhebben wat Hij van Zichzelf laat zien. En wat Hij hier van Zichzelf laat zien, is een vast voornemen om Zijn kinderen te helpen in hun strijd tegen verzoekingen en zonde. Als je wordt gekweld met vragen over zonde in jouw leven, als je ontmoedigd bent en als je twijfelt aan Gods kracht en bereidwilligheid om jouw van je zonde te verlossen, weet dan dat Hij in Jakobus 1:12-15 ontegenzeggelijk belooft degenen te zullen belonen met de kroon des levens, die Hem liefhebben en in Zijn kracht dwars tegen de verzoeking en zonde ingaan. Maar doe één ding niet: God gebruiken als excuus om Hem ongehoorzaam te zijn.