De val van Babylon (1)

Geestelijke macht in het boek Openbaring

Openbaring 13 is één van de meest huiveringwekkende hoofdstukken uit de Bijbel. Voor het kunnen interpreteren van dit hoofdstuk is het noodzakelijk dat we beseffen op welk moment deze beelden worden beschreven.

Vraag vooraf: is Openbaring 13 voor nu?
Voordat ik in kan gaan op de beelden die Johannes in Openbaring 13:1-4 ziet, moet ik iets duidelijk maken. Er zijn namelijk christenen die geloven dat Openbaring 13 pas vervuld kan worden wanneer de Kerk “opgenomen” is. Zij zien in het beest de antichrist, die totale wereldoverheersing afdwingt en de hele wereld met geweld onder zijn heerschappij probeert te brengen. De christenen, die in de bedeling van genade leven, zullen deze antichrist niet meemaken. Want, zo stellen zij, de antichrist is Gods oordeel over deze wereld die Zijn genade in Christus verwerpt. Voordat deze antichrist verschijnt, zal God eerst de dan levende gelovigen opnemen, zodat zij voor altijd bij Christus zullen zijn.
Zoals ik al eerder schreef, zie ik deze visie niet terug in de Bijbel. Er kleven dan ook ernstige bezwaren aan deze opvatting.
Als eerste is het de vraag of de antichrist als zijnde het beest als één persoon moet worden gezien, of dat we hier moeten denken aan één sterk vertegenwoordigde – bijna alles overheersende – macht. Hier komen we later op terug.
Als tweede moeten we beseffen dat het boek Openbaring juist is gegeven aan de apostel Johannes om de Kerk te informeren over woede van de duivel en de manier waarop hij probeert de Kerk uit te roeien. Het is juist satans strijd tegen Gods volk – en zijn uiteindelijke ondergang – waar Johannes de Gemeente van Christus over moet informeren. Het lijkt mij een overbodige zaak wanneer God Zijn Gemeente opneemt vóórdat al deze dingen gebeuren.
De derde reden is dat deze visie – de “opname van de Gemeente vóór de grote verdrukking” – veronderstelt dat het Bijbelboek Openbaring in één keer wordt vervuld. In deze visie kent het boek Openbaring een chronologische lijn. De aard van het boek zelf – apocalyptische visioenen – laat echter zien dat we steeds te maken hebben met “bewegingen” in het boek. Het zijn afwisselende beelden die weliswaar een ontwikkeling kennen, maar waarbij ook vanuit verschillende gezichtspunten wordt getoond hoe de strijd tussen God en satan verloopt – met uiteindelijk de volledige en glorieuze overwinning van het Lam over de draak. Deze “bewegingen” in het boek, die toewerken naar de climax, doen mij stellen dat het boek Openbaring niet voor een paar jaar geldig is, maar dat we hier de globale lijn van de wereldgeschiedenis ná de verschijning van Christus zien. Het boek Openbaring is dus altijd geldig. Alleen ervaren niet alle christenen op dezelfde plaats en in dezelfde tijd dezelfde mate van vervolging.
Mijn overtuiging is dat het boek Openbaring ons elk moment alert wil maken en ons wil aanmoedigen te letten op de tijd waarin wij leven. Of er op dit moment nu wel of geen merkbare vervolging plaatsvindt, doet er niet toe. Tijden kunnen veranderen en machtsverhoudingen kunnen veranderen. Juist een hoofdstuk als Openbaring 13 maakt duidelijk waarom dit Bijbelboek met ernst bestudeerd moet worden door de Kerk.

Het beest – zijn macht (vers 1a)
Wat we goed moeten beseffen bij het lezen van Openbaring 13, is dat we worden geconfronteerd met de woede van satan – die door Johannes wordt gezien als een draak – vanwege het volbrachte verlossingswerk van Jezus Christus. De verschijning van het beest in Openbaring 13 is dus een wraakactie op de nederlaag van de duivel.
Als eerste lezen we over de opkomst en de macht van het beest:

“En ik zag uit de zee een beest opkomen, dat zeven koppen en tien hoorns had, en op zijn hoorns waren tien diademen...”

Johannes ziet een huiveringwekkend en angstaanjagend beest opkomen uit de zee. Het beest heeft tien horens en zeven hoofden. Op elke hoorn ziet Johannes een diadeem of kroon.
Uiteraard moeten deze getallen – zoals alle andere getallen in apocalyptische literatuur – niet letterlijk worden opgevat. Het zijn symbolische getallen, die allemaal een zekere betekenis willen overbrengen. Tien is het getal van “de volheid van de zondige wereld.” En het getal zeven staat voor Gods heiligheid en Zijn verbond met Zijn volk.
Afgaand op de symbolische betekenis van het getal 10, moeten we bij dit beest denken aan een afschuwelijke, volle en extreme maat van zonde – een maat die de climax zal zijn van de satanische opstand tegen Gods Koninkrijk. We moeten ons als christenen goed beseffen dat het kwaad in de wereld machtig is. We kunnen de macht van het kwaad niet onderschatten. Dat satan verslagen is, is helemaal waar. Tegelijkertijd laat het boek Openbaring duidelijk zien dat hij zijn strijd niet opgeeft. En hij zal door de opkomst van het beest een grote macht bezitten. Niet alle macht, maar wel veel macht. Het beest komt op overdonderende en intimiderende wijze uit de zee.

Is dit beest dé antichrist?
In alle eindtijdscenario’s speelt één angstaanjagend figuur een centrale rol: de antichrist. In de geschiedenis is al heel veel gespeculeerd over de vraag wie het is. Is dit beest dé antichrist?
Ik ben er nog niet van overtuigd dat het om één persoon zou moeten gaan. Wellicht krijg ik in het vervolg van deze studie voeding om deze zienswijze bij te stellen, maar voorlopig zie ik niet in waarom dit beest één individu moet voorstellen. Er is namelijk sprake van een beest met meerdere koppen. Dit duidt op het geheel van mondiale heerschappij, verdeeld over verschillende koninkrijken. De verschillende koppen symboliseren verschillende koninkrijken of regeringen, die samen het wereldgebeuren beheersen. Ik zie niet in waarom hier een specifieke persoon mee zou worden bedoeld.
Een andere, misschien wel belangrijkere vraag is, of het ertoe doet of de antichrist één individu is.
Het is een eigenaardig trekje van mensen om altijd de details te willen weten die uiteindelijk niet van levensbelang zijn. De vraag is niet wie de antichristelijke macht belichaamt, maar hoe deze macht zich manifesteert en hoe de Kerk zich hiertegen kan wapenen.

Het beest – zijn godslasterlijke karakter (vers 1b)
Dat de Kerk zich moet wapenen tegen dit beest, lijkt haast een understatement. Dit beest is namelijk intimiderend voor één groep mensen: christenen. Dat valt op te maken uit de woorden van Johannes in het vervolg van vers 1:

“…en op zijn koppen een godslasterlijke naam.”

Het beest heeft veel macht, en het is ook nog eens een godslasterlijke macht. Johannes ziet dus in feite niet alleen een beest uit de zee opkomen, maar een regelrechte nachtmerrie voor Gods volk.
Dit beest is gekeerd tegen alles wat met God te maken heeft. De macht die het uitstraalt en het antichristelijke karakter dat eraan af te lezen is, bewijzen de duivelse oorsprong ervan.
Wat voor godslastering wordt hier bedoeld? Hierover kunnen we nog weinig zeggen, aangezien de eerste vier verzen van Openbaring 13 de details hiervan niet prijsgeeft. Dit volgt later. Maar één ding is duidelijk: als er sprake is van godslastering, kunnen we denken aan het negeren, ontkennen en bewust tarten van God door ongehoorzaamheid en het vertrappen van Zijn geschreven (de Bijbel) en vleesgeworden Woord (Christus).

Het beest – zijn beestachtigheid (vers 2a)
Het intimiderende beeld van dit beest wordt ook versterkt door andere kenmerken die Johannes beschrijft. In vers 2a lezen we dit:

“En het beest dat ik zag, leek op een panter, en zijn poten waren als die van een beer, en zijn muil was als de muil van een leeuw.”

Johannes ziet hier een beest dat kenmerken vertoont van drie dieren: een panter, een beer en een leeuw. Een beer staat bekend om zijn kracht; hij is sterk. Een leeuw verslindt zijn prooi. En de panter leeft veelal solitair. Het beeld dat hieruit ontstaat, doet denken aan een vorm van dictatuur. Het lijkt er sterk op dat Johannes op symbolische wijze verschillende dictatoriale regimes op het wereldtoneel ziet verschijnen, die gezamenlijk de wereld zullen overheersen en wereldwijze dominantie uitstralen. De combinatie van de drie dieren laten een vorm van macht zien die sterk, verslindend en solitair is.
Het is niet moeilijk om bij dit visioen te denken aan verschillende dictaturen, die mogelijk samenspannen. De hele uitstraling van het beest wijst op een wellustige macht die zich verheven waant boven welke machtsinstantie dan ook – ja, die zelfs denkt machtiger te zijn dan God. En hier komen we al een beetje op het spoor van de godslastering waarover we lezen in vers 1. Dit beest duldt geen gezag of autoriteit boven zich, dus ook God niet. Het lijkt er sterk op dat Johannes hier machtshebbers op het toneel zien verschijnen die de ware God verwerpen en zich in Zijn plaats stellen. Sterker nog, zij zien zichzelf als god. Deze koningen of regeringsleiders, deze dictators beschouwen zichzelf als de machtigste mensen op aarde en als zodanig dulden zij geen tegenspraak. Het zijn erg op zichzelf functionerende figuren. Ze staan als het ware los en boven de maatschappij.

Het beest – zijn satanische autoriteit (vers 2b)
Het kenmerk van een dictatuur is nu juist dat de dictator zichzelf beschouwt als de machtigste persoon van het land of koninkrijk. Een dictator wil alleenheerschappij. In die zin gedraagt hij zich op politiek niveau als god – wie niet voor hem is, is tegen hem en wie niet voor hem wint, brengt verdeeldheid. Een dictatuur is per definitie een satanische regeringsvorm. Bestudeer een willekeurige dictatuur en je zult ontdekken dat de leider als god wordt beschouwd – misschien niet in die bewoordingen, maar wel qua toewijding – en dat het ingaan tegen zijn heerschappij fatale gevolgen kan hebben.
Ik kan stellen dat een dictatuur per definitie een satanische regeringsvorm is, omdat Johannes in vers 2b het volgende schrijft:

“En de draak gaf hem zijn kracht, zijn troon en grote macht.”

Het hoeft ons niet te verbazen dat dit beest een godslasterlijke naam op zijn koppen heeft; immers, het is een beest dat alle macht en autoriteit van de duivel zelf ontvangt! Het beeld lijkt met elk volgend vers angstaanjagender te worden. Want eerst lezen we dat het beest zich actief verzet tegen de Allerhoogste, de God en Vader van onze Heere Jezus Christus. En nu lezen we dat dit beest de macht uit handen van satan zelf ontvangt.

Waar is God in de dictatuur?
Nu we dit allemaal uit de tekst kunnen opmaken, worden we wel bepaald bij een belangrijke vraag: waar is God in dit alles? Want als de duivel dit gezag aan dit beest geeft, wil dit dan zeggen dat God machteloos moet toekijken? Is God niet machtig genoeg om in te grijpen en een einde te maken aan de opkomst van dit beest?
De boodschap die we door het hele boek Openbaring kunnen opvangen, wijst op Gods almacht in dit alles. Sterker nog, er zijn passages in het Bijbelboek die ronduit stellen dat God actief werkzaam is in deze antichristelijke regeringen en dictaturen. Het doet denken aan de woorden van Paulus aan de Tessalonicenzen:

“Want het geheimenis van de wetteloosheid is al werkzaam. Alleen is er iemand die hem nu weerhoudt, totdat hij uit het midden verdwenen is. En dan zal de wetteloze geopenbaard worden. De Heere zal hem verteren door de Geest van Zijn mond en hem tenietdoen door de verschijning bij Zijn komst; hem, wiens komst overeenkomstig de werking van de satan is, met allerlei kracht, tekenen en wonderen van de leugen, en met allerlei misleiding van de ongerechtigheid in hen die verloren gaan, omdat zij de liefde voor de waarheid niet aangenomen hebben om zalig te worden. En daarom zal God hun een krachtige dwaling zenden, zodat zij de leugen geloven, opdat zij allen veroordeeld worden die de waarheid niet geloofd hebben, maar een behagen hebben gehad in de ongerechtigheid.”
(2 Tessalonicenzen 2:7-12)

Als we deze woorden van Paulus toepassen op het beest in Openbaring 13, dan moet het hier in ieder geval gaan om een macht die de zonde propageert. Kan dat dan? Worden mensen echt aangemoedigd om wetten te breken? Om te stelen? Te doden? Overspel te plegen? Te vloeken? Te liegen en bedriegen? Ja. Sterker nog, ik durf de stelling aan dat wat we in Openbaring 13:1-4 zien opkomen, een zondemachine genoemd zou kunnen worden. Een aansturingsmachine die geprogrammeerd staat op de ongerechtigheid. Dat maakt dit beest zo godslasterlijk. En Paulus noemt het ook ronduit de “misleiding van ongerechtigheid.”

Het vrijgevochten Westen
Wij leven in een maatschappij die al heel duidelijk de contouren van een dergelijke macht vertonen. Neem alleen al de beslissingen die politici nemen en de standpunten die zij innemen op punten van leven en dood en ethiek; luister naar de popmuziek en je weet niet wat je hoort.
Ik ben jaren fan geweest van de Britse rockband Queen. Als je de muziek hoort, is het indrukwekkend en meeslepend. Een lekker ritme en goede gitaarklanken. Maar laten we over de teksten maar zwijgen.
Zo ontdekte ik vandaag dat de band ooit een lied heeft gemaakt met de titel “Great King Rats” – een lied dat dateert uit 1973 en waarvan ik, zelfs als fan, het bestaan niet eens wist. In dit lied wordt openlijk en op satanische en godslasterlijke wijze de zonde gepromoot:

Now listen all you people
Put out the good and keep the bad
Don't believe all you read in the Bible
You sinners get in line
Saints you leave far behind
Very soon you're gonna be his disciple

Dit soort teksten zijn in de popwereld niet bepaald incidenten. En ze propageren het godslasterlijke karakter van het beest. Paulus had gelijk: het geheimenis van de wetteloosheid is al werkzaam. De vraag is niet óf, maar wanneer de volle maat van wetteloosheid en ongerechtigheid bereikt zal worden.

Het beest – zijn herleving (vers 3a)
In vers 3 maakt Johannes melding van iets heel ongebruikelijks. Eén kop van het beest heeft een dodelijke wond. Eén kop is dood. Tenminste, dat is wat Johannes eerst ziet. Daarna ziet hij hoe deze kop weer tot leven komt (vers 3a):

“En ik zag een van zijn koppen als dodelijk gewond, maar zijn dodelijke wond werd genezen.”

Johannes ziet dat de dodelijke wond werd genezen. Deze woorden roepen uiteraard het beeld van opstanding op. Iets staat op uit de dood. Wat dood is, wordt weer levend. Het lijkt wel een satanische nabootsing van de opstanding van Jezus Christus.
Kennelijk hebben we hier te maken met een macht, een dictatuur, een regering, koning of koninkrijk dat ooit aanwezig is geweest in de geschiedenis, maar die ook door middel van geweld is verslagen. En nu ziet Johannes dat deze macht weer tot leven komt.
Is het denkbaar dat politieke machten herrijzen, terwijl we dachten dat het gedachtegoed en de aanwezigheid ervan uitgeroeid waren? Zeker! De mens leert niet van zijn geschiedenis en dat is nou juist het eigenaardige. Je kunt er op wachten dat het een volgende keer wéér fout gaat. Blijkbaar hebben politieke machten een soort satanische bedwelming, die ervoor zorgt dat de burgers in een soort politieke of maatschappelijke “trance” raken en zij als slaven achter deze leiders aangaan.

Het beest – zijn aanlokkelijke uitstraling (vers 3b-4)
Misschien denk je dat dit een vergezochte conclusie is. Maar het is precies wat Johannes ziet gebeuren in vers 3b-4:

“En de hele aarde ging het beest met verwondering achterna. En zij aanbaden de draak, omdat hij aan het beest macht gegeven had. En zij aanbaden het beest en zeiden: Wie is aan dit beest gelijk? En wie kan er oorlog tegen voeren?”

Het is een merkwaardig verschijnsel: een beest dat tegelijkertijd angstaanjagend én aanlokkelijk is. Hoe kan dit? HEt is angstaanjagend vanuit het perspectief van de Kerk, maar het is aanlokkelijk vanuit het perspectief van degenen die niet tot de Gemeente van Christus behoren. Hoe komt dat? Zowel Paulus als Johannes wijzen naar dezelfde bron: de satanische macht. En zowel Paulus als Johannes schrijven over wonderlijke werken die satan in deze politieke macht aan de dag weet te leggen.

Een waarschuwing: politiek is niet neutraal
Deze conclusie moet ons tot nadenken stemmen. De wereld is niet neutraal en de politiek is dat evenmin. Satan heeft zijn invloed en macht in deze wereld en hij werkt zó, dat hij zijn invloed uitoefent in de hoogste machtsorganen. Daarom is de politiek alles behalve neutraal. En laten we er als christenen daarom ook goed van doordrongen zijn dat het politieke klimaat er niet bepaald beter op wordt. Hoe dichterbij de wederkomst van Christus, hoe rotter en meer verdorven het politieke klimaat wordt. Er zal uiteindelijk een satanische regering of macht komen, die zich stelt boven God. In hoeverre dit proces al gevorderd is, kunnen we niet direct bepalen. Maar er zijn wel degelijk sporen van te vinden, in heel de geschiedenis. En we moeten ook beseffen dat christenen altijd zijn vervolgd. Het feit dat we momenteel in het Westen nog niet zulke ingrijpende vormen van vervolging ervaren, wil absoluut niet zeggen dat er geen vervolging is. Net als het boek Openbaring, kunnen we over christenvervolging stellen dat het met “bewegingen” plaatsvindt. Nu steekt het hier de kop op, dan daar.
Laten we daarom goed nadenken over onze houding ten aanzien van de politieke macht in deze wereld. Degene die niet politiek geïnteresseerd is, is naïef. Christenen mogen geen politieke naïevelingen zijn. Want juist op het politieke niveau zal de vijandschap tegen Christus en Kerk groter worden. Mocht je in de toekomst gebruik willen maken van het democratische recht om te gaan stemmen, geef dan nooit je stem aan iemand die Christus niet als Verlosser en Heere belijdt. Laten we als christenen onze verantwoordelijkheid nemen – ondanks de kennis die we vanuit Gods Woord bezitten en ondanks het feit dat er een totalitaire dictatuur zal komen – en ervoor zorgen dat we in ieder geval met een zuiver geweten kunnen zeggen: “Als de dictatuur er komt, als de satanische macht in overheden en regeringen een realiteit is geworden, hebben wij er niet aan bijgedragen.”
Dit is een tegendraadse houding. Want de wereld zal het beest volgen en aanbidden. Politiek is een instrument voor aanbidding. Want als er eenmaal een charismatisch leider opstaat, die daadkrachtig overkomt, dan zal de wereld vol trots in zijn kracht roemen: “Wie is aan deze gelijk?” Daarom nogmaals de waarschuwing: politiek is niet neutraal. Ze is voor velen een poort naar satanische aanbidding. Een onheilspellend en beangstigend vooruitzicht.